Xuất khẩu châu Á có thể giảm mạnh sau cơn sốt tích trữ hàng tránh thuế quan Trump

Xuất khẩu châu Á có thể giảm mạnh sau cơn sốt tích trữ hàng tránh thuế quan Trump

Chính sách thuế quan khó đoán của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến các nhà sản xuất châu Á – từ chip máy tính đến đồ chơi – đua nhau “gom hàng” và vận chuyển nhanh đến các cảng Bắc Mỹ trước khi thuế quan tăng cao.

Tuy nhiên, khi ông Trump dần hoàn thiện mức thuế quan, các nhà phân tích cảnh báo xuất khẩu châu Á sang Mỹ có thể sụt giảm mạnh trong các quý tới. Lý do là người tiêu dùng Mỹ sẽ phải đối mặt với giá hàng nhập khẩu đắt hơn và có thể sẽ mua ít hơn.

Nếu xu hướng này kéo dài, các nền kinh tế châu Á sẽ mất đi một trụ cột tăng trưởng quan trọng, trừ khi các nhà hoạch định chính sách có những hành động táo bạo hơn để kích thích nhu cầu trong nước.

“Câu hỏi lớn hiện tại là lạm phát ở Mỹ sẽ tăng bao nhiêu và điều đó có nghĩa gì đối với nhu cầu tiêu dùng”, Chris Rogers, Trưởng bộ phận nghiên cứu chuỗi cung ứng tại S&P Global Market Intelligence, cho biết.

Nếu lạm phát ở Mỹ tăng cao, người dân sẽ chi tiêu ít hơn và Fed cũng khó có thể hạ lãi suất như kế hoạch. Tuần trước, Fed đã quyết định giữ nguyên lãi suất ở mức 4.25%-4.50% – đây là lần thứ 5 liên tiếp họ không hành động.

Hiệu ứng “tích trữ trước” đang phai nhạt

Khi người Mỹ mua sắm ít đi, các nhà bán lẻ cũng sẽ giảm việc tích trữ hàng hóa. Điều này có thể buộc các ngân hàng trung ương châu Á phải can thiệp sớm hơn Fed – bằng cách tăng chi tiêu ngân sách hoặc hạ lãi suất – để duy trì tăng trưởng kinh tế trong nước.

Hiện tượng “gom hàng trước” đặc biệt rõ rệt trong ngành điện tử như chip và máy tính vì khó tìm được nơi sản xuất thay thế khác, theo các chuyên gia kinh tế Citi. Điều này đã tạo ra làn sóng nhập khẩu mạnh từ Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản

Tuy nhiên, sau nhiều tháng tăng mạnh, có dấu hiệu cho thấy đợt “gom hàng” vào Mỹ để tránh thuế quan Trump đang chậm lại.

Jimmy Ting, Chủ tịch công ty giao nhận vận tải Great World Logistics tại San Francisco, cho biết các nhà nhập khẩu Mỹ đã bớt tích trữ hàng hóa so với trước.

Trước đây, họ thúc giục các nước châu Á (trừ Trung Quốc) đẩy nhanh việc vận chuyển hàng hóa đến Mỹ trước ngày 01/08 – khi thuế quan đối ứng của ông Trump chính thức áp dụng. Nhưng gần đây, các lô hàng đã chậm lại rõ rệt, nhất là hàng bán lẻ.

“Có tình trạng tồn đọng hàng bán lẻ để vận chuyển trong tháng 5 và 6, nhưng giờ đã được giải quyết hết”, ông Ting nói.

Dấu hiệu suy giảm rõ rệt

Một cuộc khảo sát của Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia Mỹ cho thấy đến đầu tháng 7, đã có 67% phụ huynh bắt đầu mua đồ dùng học tập cho năm học mới (thường bắt đầu tháng 9). Con số này tăng từ 55% năm ngoái và là mức cao nhất kể từ khi bắt đầu khảo sát năm 2018.

Tổng cộng, khoảng 2,4 triệu container chuẩn (TEU) dự kiến đã đến các cảng Mỹ trong tháng 7, tăng 2.1% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, NRF dự báo từ tháng 8 lượng container nhập khẩu sẽ giảm mạnh và chỉ còn 1.7 triệu TEU vào tháng 11 – mức thấp nhất kể từ tháng 4/2023.

Giá vận chuyển giảm cũng cho thấy nhu cầu đang yếu đi. Giá vận chuyển container 40ft từ Thượng Hải đến Los Angeles đã giảm 55% từ 5,914 USD ngày 12/6 xuống 2,632 USD ngày 31/7, theo Chỉ số Container Thế giới của Drewry.

“Chúng tôi dự kiến hiện tượng ‘gom hàng trước' sẽ biến mất hoàn toàn trong vài tháng tới”, Alex Holmes, giám đốc khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại Economist Intelligence Unit, cho biết. Khi các nhà xuất khẩu ngừng việc đặt hàng sớm để tránh thuế quan Trump, xuất khẩu của khu vực có thể giảm rất mạnh trong nửa cuối năm.

Chẳng hạn, xuất khẩu Malaysia có thể giảm hơn 6% trong nửa cuối năm so với cùng kỳ, trước khi giảm mạnh 20% trong nửa đầu năm 2026 – một sự chậm lại đáng kể so với mức tăng gần 14% trong nửa đầu năm nay.

Xuất khẩu dự kiến “lao dốc” khi kết thúc giai đoạn “gom hàng trước”

Tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa so với cùng kỳ, Đvt: %

“Tại một thời điểm nào đó, nhu cầu sẽ giảm và có thể giảm khá nhanh”, Holmes cảnh báo. “Tôi sẽ không ngạc nhiên khi thấy xuất khẩu ở một số nơi giảm 20-30% vào đầu năm 2026”.

Các chuyên gia của Nomura cũng dự báo tăng trưởng xuất khẩu châu Á sẽ giảm “hai chữ số” trong nửa cuối năm. Sự sụp đổ từ việc ngừng tích trữ trước cộng với nhu cầu tiêu dùng Mỹ yếu đi do giá tăng vì thuế quan sẽ tạo ra “đòn giáng kép” cho các nhà xuất khẩu châu Á.

Thị trường chứng khoán “lạc quan thái quá”

Tuy nhiên, các thị trường châu Á phần lớn đã bỏ qua những rủi ro này. Kể từ khi ông Trump công bố thuế quan đối ứng ngày 02/04, chỉ số Kospi của Hàn Quốc đã tăng 24%, chỉ số chuẩn ở Việt Nam tăng 13%, Đài Loan 10% và Thượng Hải 6%.

Chi Lo, Chiến lược gia thị trường cấp cao châu Á-Thái Bình Dương tại BNP Paribas Asset Management, cho biết ông “lo lắng” về sự lạc quan trên thị trường chứng khoán. “Nếu nhìn từ góc độ hợp lý, không có gì để lạc quan cả”.

Thị trường chứng khoán châu Á tăng mạnh kể từ sau Ngày Giải phóng

Hiện tại, ông Trump đã có 8 thỏa thuận thương mại, trong đó 6 thỏa thuận với các nước châu Á. Tuần trước, Washington và Bắc Kinh đã có vòng đàm phán thứ ba tại Thụy Điển. Phía Trung Quốc tuyên bố hai bên đã đồng ý gia hạn thêm 90 ngày cho thỏa thuận tạm ngừng thuế quan (ban đầu hết hạn 12/8), nhưng Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết vẫn cần ông Trump phê duyệt cuối cùng.

Rogers từ S&P Global cho biết nhiều công ty đã chuyển từ quản lý hàng tồn kho sang điều chỉnh giá cả, có thể dẫn đến lạm phát cao hơn. Một số công ty đã tăng giá 10-15% cho hàng nhập khẩu, và ông dự kiến giá hàng tiêu dùng bền có thể tăng khoảng 5% trong 18 tháng tới.

“Tác động thực sự của việc giảm thương mại sẽ lan tỏa đến thị trường đầu tư và lao động”, Holmes từ Economist Intelligence Unit nhận định. “Các ngân hàng trung ương chưa thực sự đẩy nhanh chu kỳ nới lỏng. Tôi nghi ngờ họ có hơi chậm trễ”.

Tuy nhiên, không phải tất cả nhà phân tích đều dự đoán xuất khẩu châu Á sẽ “rơi tự do”, vì động lực chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ vẫn khó đoán.

Frederic Neumann, nhà kinh tế trưởng châu Á tại HSBC, cho biết ông thấy ít dấu hiệu tích trữ hàng hóa ở Mỹ ngoài một số lĩnh vực như điện tử và dược phẩm. Người tiêu dùng Mỹ có thể đã mua ô tô sớm hơn dự định để tránh giá cao khi thuế quan có hiệu lực.

Hàng tồn kho của nhà sản xuất chỉ tăng nhẹ 1.2% từ tháng 1-5, trong khi hàng tồn kho của nhà bán lẻ hầu như không đổi. Đối với hàng nhập từ Trung Quốc, chỉ khoảng 4% được lưu trong kho bảo thuế của Hải quan Mỹ.

“Nếu việc tích trữ hàng trước đây không nhiều như người ta nghĩ, thì xuất khẩu sang Mỹ cũng sẽ không giảm mạnh đến vậy”, Neumann nhận định. “Có thể nhu cầu tiêu dùng thực tế ở Mỹ vẫn mạnh hơn dự kiến và xuất khẩu của chúng ta sẽ không ‘lao dốc' như lo ngại”.

Vũ Hạo (Theo Nikkei Asia)

FILI

– 10:48 04/08/2025