Rồi sẽ đến lúc hàng ‘Made in China’ không còn là hàng giá rẻ?

Rồi sẽ đến lúc hàng ‘Made in China' không còn là hàng giá rẻ?

Rất ít ngành công nghiệp không bị ảnh hưởng bởi sự cạnh tranh từ Trung Quốc trong thập kỷ qua. Các công ty Trung Quốc đang vươn lên trên trường quốc tế đều đầy tham vọng, đổi mới, hành động nhanh chóng, và cho đến nay, thường là lựa chọn giá cả phải chăng hơn.

Thế nhưng, bối cảnh này đang thay đổi với tốc độ chóng mặt. Sự kết hợp giữa chất lượng ngày càng cao, lòng tự tin tăng dần, cùng với thị trường phân khúc thấp đã bão hòa và áp lực từ các mức thuế mới đang đẩy giá lên cao, mở ra một kỷ nguyên mới.

Những năm tới, chúng ta sẽ chứng kiến làn sóng cạnh tranh mạnh mẽ từ các công ty Trung Quốc trong phân khúc cao cấp của nhiều mặt hàng tiêu dùng – một lĩnh vực trước đây vốn là sân chơi riêng của các thương hiệu phương Tây.

Bước chuyển

Từ việc bắt đầu sản xuất cho các thương hiệu quốc tế vào những năm 1980, “Made in China” đã trở thành đồng nghĩa với lao động giá rẻ. Kể từ đó, nó hiếm khi được gắn liền với chất lượng cao. Bất kỳ thương hiệu xa xỉ hay điện tử cao cấp nào được sản xuất tại Trung Quốc đều cố gắng hết sức để che giấu sự thật đó.

Trung Quốc là nơi các thương hiệu quốc tế sản xuất để tiết kiệm tiền, thường là bằng cách hy sinh chất lượng. Nhưng tình hình đó đã thay đổi nhanh hơn nhiều so với nhận thức chung của phương Tây về “made in China” đồng nghĩa với “rẻ tiền”, và giờ đây nhiều thương hiệu này đang phải vật lộn để cạnh tranh với những công ty mới nổi từ cường quốc châu Á này.

Tại các trung tâm công nghiệp lớn như Đồng bằng sông Châu và khu vực Đồng bằng sông Dương Tử Thượng Hải, Trung Quốc đang phát triển hệ thống sản xuất ngày càng tinh vi. Chỉ trong vài thập kỷ, quốc gia này đã chuyển mình từ nơi sản xuất giày dép đơn thuần thành cái nôi của những công ty nội địa có khả năng thiết kế và chế tạo những chiếc điện thoại màn hình gập tiên tiến, đồng thời xây dựng hệ thống chuỗi cung ứng tinh vi bậc nhất thế giới.

Cạnh tranh tạo nên “kẻ mạnh”

Những khu vực này quy tụ rất nhiều nhân tài, nguồn lao động dồi dào, các thành phố hấp dẫn với chất lượng cuộc sống cao, sân bay mới xây, cảng, đường sắt cao tốc, giao thông công cộng và nhiều thứ khác. Chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi các nhà máy sản xuất cho người khác có đủ kinh nghiệm để bắt đầu thương hiệu riêng của họ.

Thâm Quyến, một ví dụ điển hình, đã trở thành mảnh đất màu mỡ liên tục sinh ra các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ. Sự cạnh tranh giữa rất nhiều công ty có mức chất lượng và tài năng tương tự nhau ở đó quá khốc liệt đến mức các cuộc chiến giá trở thành phương thức đào thải tự nhiên.

Chỉ những “đấu sĩ” mạnh nhất mới có thể sống sót, và trong số đó, chỉ những doanh nghiệp xuất sắc nhất mới tiến ra đấu trường quốc tế. Hiện nay, các ngành công nghiệp toàn cầu từ điện tử tiêu dùng, may mặc, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, ô tô, thiết bị thương mại và nhiều lĩnh vực khác đều đang đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ Trung Quốc.

Đã có khoảng một thập kỷ cạnh tranh thực sự từ các thương hiệu Trung Quốc trên trường quốc tế. Hiện tại, họ được công nhận về chất lượng và đổi mới, nhưng vẫn duy trì lợi thế giá cả so với các thương hiệu toàn cầu lâu đời. Trong một số lĩnh vực như năng lượng sạch và công nghệ pin, các công ty Trung Quốc thậm chí đã vượt xa phần còn lại của thế giới về mọi mặt.

Khi nhiều lĩnh vực trở nên đông đúc với các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc, chắc chắn sẽ có một cuộc đua xuống đáy về giá, nhưng cũng có khả năng sẽ có sự cạnh tranh ở phân khúc cao cấp với biên lợi nhuận tốt hơn.

Lấy ví dụ về ngành robot hút bụi, iRobot từ Mỹ với sản phẩm Roomba từng là người tiên phong. Nhưng giờ đây, họ gần như hoàn toàn bị vượt mặt về công nghệ, giá cả và chất lượng bởi hàng loạt đối thủ Trung Quốc như Roborock, Dreame, Narwal hay Ecovacs. Các công ty này hiện đang cạnh tranh khốc liệt với nhau, và chỉ những doanh nghiệp mạnh nhất sẽ trở thành người dẫn đầu thị trường.

Trong các ngành khác, TCL đã vươn lên hàng đầu trong lĩnh vực TV; Lenovo thống trị thị trường máy tính xách tay; Midea chiếm lĩnh mảng thiết bị gia dụng; Shein và Temu đang bùng nổ trong thương mại điện tử. Thậm chí, trong lĩnh vực nội thất như tủ bếp, các công ty như GoldenHome đang cạnh tranh với khái niệm “hàng xa xỉ với giá phải chăng”. Tất cả những thương hiệu này hiện tập trung vào lợi thế giá thấp, nhưng chất lượng và sức đổi mới của họ đủ để họ tính phí cao hơn nhiều và cạnh tranh ở phân khúc cao cấp. Và chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi họ làm điều đó.

Dyson, vốn nổi tiếng với giá cao và chất lượng vượt trội trong mảng thiết bị cầm tay, nay phải đối mặt với đối thủ như Laifen từ Trung Quốc – công ty đã bắt kịp về chất lượng nhưng với mức giá thấp hơn đáng kể. Rõ ràng, các công ty Trung Quốc sẽ không mãi hài lòng với vị thế là lựa chọn giá rẻ.

Shein đang đối mặt với các quy định mới như việc loại bỏ ngưỡng miễn thuế hải quan de minimis tại Mỹ, gây khó khăn cho mô hình kinh doanh giá siêu rẻ của họ. Tuy nhiên, với thương hiệu đã được xây dựng vững chắc, cùng lượng người dùng khổng lồ và chuỗi cung ứng mạnh mẽ, họ hoàn toàn có thể tái định vị hướng tới thời trang nhanh cao cấp hơn.

Cuộc cạnh tranh khốc liệt trong ngành xe điện tại Trung Quốc đã tạo ra những “người thắng cuộc” rõ ràng như BYD, Xiaomi và XPeng. Dù bị hạn chế tại một số thị trường phương Tây, các công ty này vẫn sản xuất pin và xe vượt trội so với đối thủ phương Tây, với mức giá cạnh tranh hơn. Thị trường xe điện xa xỉ vẫn còn bỏ ngỏ, nhưng với tốc độ đổi mới từ Trung Quốc, khó có thể tưởng tượng thương hiệu dẫn đầu sẽ đến từ đâu khác.

Nhìn lại lịch sử, trước khi các thương hiệu Trung Quốc trỗi dậy, chính các thương hiệu Nhật Bản từng cạnh tranh bằng giá thấp. Giờ đây, hầu hết các thương hiệu lớn của Nhật đều định vị ở phân khúc trung và cao cấp. Các thương hiệu Trung Quốc rồi cũng sẽ đi theo con đường tương tự.

Một yếu tố quan trọng khác đang đẩy nhanh quá trình này: Thuế quan. Các mức thuế mới áp dụng lên hàng Trung Quốc tại nhiều thị trường phương Tây đang buộc các công ty không thể cạnh tranh về giá nữa. Thay vào đó, họ phải chuyển sang cạnh tranh về sự hấp dẫn, chất lượng và giá trị thương hiệu. Trong tất cả các yếu tố thúc đẩy các thương hiệu Trung Quốc chuyển hướng lên phân khúc cao cấp, thuế quan có thể là chất xúc tác mạnh nhất.

Nếu thuế quan đã buộc các công ty có biên  lợi nhuận mỏng phải cố gắng cắt giảm giá hơn nữa, tại sao không thử một bước ngoặt theo hướng khác với một sản phẩm độc quyền hơn, tái định hình cách kể câu chuyện thương hiệu của mình, chiếm lĩnh thị trường mà họ từng cố gắng giành chiến thắng thông qua giá cả thay vì thông qua thương hiệu?

Các công ty Trung Quốc đã chứng minh họ có thể cạnh tranh và giành chiến thắng về đổi mới, thiết kế, sản xuất, chuỗi cung ứng và doanh số bán hàng. Nếu rào cản thương mại và thị trường phân khúc thấp ngày càng bão hòa khiến họ không thể cạnh tranh về giá, họ sẽ chuyển sang cạnh tranh về thương hiệu. Và nếu các thương hiệu phương Tây lâu đời cũng đánh mất lợi thế là lựa chọn chất lượng cao, họ thực sự gặp rắc rối.

*Bài viết thể hiện quan điểm của Chris Pereira, nhà sáng lập kiêm CEO của iMpact, một tổ chức tư vấn truyền thông và kinh doanh.

Vũ Hạo (Theo Nikkei Asia)

FILI

– 20:00 06/03/2025