Phố Wall tranh cãi về nguy cơ bong bóng cổ phiếu AI

Theo khảo sát do Bank of America thực hiện từ ngày 3 đến 9-10-2025 với 166 nhà quản lý quỹ nắm giữ tổng tài sản 400 tỉ đô la Mỹ, 54% số người tham gia cho rằng cổ phiếu liên quan đến AI đang rơi vào tình trạng bong bóng – đảo ngược hoàn toàn so với thời điểm tháng 9, khi gần một nửa còn phủ nhận rủi ro này. Cùng lúc, sự lo ngại về việc cổ phiếu toàn cầu bị định giá quá cao cũng đã lên mức đỉnh trong cuộc khảo sát mới nhất.

Những thay đổi nói trên diễn ra trong bối cảnh cổ phiếu tại Mỹ liên tiếp lập nhiều kỷ lục mới, với động lực chính từ cơn sốt AI. Các công ty công nghệ đang rót hàng trăm tỉ đô la Mỹ vào chip AI, năng lực tính toán, trung tâm dữ liệu và các cơ sở hạ tầng khác trong cuộc đua triển khai công nghệ hứa hẹn mang lại bước nhảy vọt về năng suất.

Lo ngại về bong bóng gia tăng

Tính đến cuối tuần trước, chỉ số công nghệ Nasdaq đã tăng 17,45% từ đầu năm, đưa hệ số giá trên thu nhập (P/E) lên gần 28 lần – cao hơn đáng kể so với mức trung bình 23 lần của thập kỷ qua. Diễn biến này khiến nhiều nhà đầu tư đặt câu hỏi: liệu mức định giá hiện nay đã vượt xa kỳ vọng lợi nhuận của nhóm cổ phiếu công nghệ?

Theo chuyên gia Julien Garran của MacroStrategy Partnership (Anh), câu trả lời là “có”. Ông cảnh báo thị trường đang đối mặt với “bong bóng lớn nhất và nguy hiểm nhất mà thế giới từng chứng kiến”, khi nguồn vốn tại Mỹ bị phân bổ sai lệch, khiến bong bóng AI hiện nay phình to gấp 17 lần bong bóng dot com và 4 lần bong bóng bất động sản năm 2008.

Garran cho rằng đến nay chưa có công ty AI nào tạo ra ứng dụng “đột phá” thực sự. AI chủ yếu dự đoán dựa trên dữ liệu sẵn có, chứ chưa mang lại giá trị kinh tế mới như những gì được quảng bá. Ông nhấn mạnh, toàn bộ hệ sinh thái AI vẫn chưa thể tự vận hành bền vững. Chỉ Nvidia là thu lời, trong khi các trung tâm dữ liệu, nhà phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và phần mềm đều thua lỗ. Do vậy, để duy trì quá trình phát triển AI, cần có dòng tiền đầu tư liên tục và khi các nhà đầu tư cạn kiệt vốn, mọi thứ sẽ suy sụp.

Financial Times chỉ ra một thông tin đáng chú ý, đó là các quỹ đầu tư mạo hiểm tại Mỹ đã rót 161 tỉ đô la Mỹ vào loại công nghệ vẫn chưa chứng minh được lợi ích kinh tế rõ ràng. Theo PitchBook, số tiền này tương đương hai phần ba tổng vốn đầu tư mạo hiểm trong năm.

Phần lớn khoản đầu tư này đã được chuyển đến nhóm 10 công ty khởi nghiệp AI bao gồm Perplexity, Anysphere, Scale AI, Safe Superintelligence, Thinking Machines Lab, Figure AI, Databricks, OpenAI, Anthropic và xAI. Điều đó đã đẩy giá trị tổng thể của các công ty này lên gần 1.000 tỉ đô la Mỹ, dù đều đang thua lỗ.

Sự bùng nổ AI giống và khác gì với bong bóng dot com

Thực tế, ngành công nghệ vốn quen với những chu kỳ bùng nổ rồi suy thoái. Bong bóng dot com năm 2000 từng quét sạch cả một thế hệ doanh nghiệp Internet và đến nay, các quỹ đầu tư mạo hiểm vẫn đang mò mẫm giữa “tàn tích” còn lại sau khi cơn sốt đầu tư phần mềm – được nuôi dưỡng bởi lãi suất thấp – đột ngột chấm dứt vào năm 2022.

Tuy nhiên, quy mô đầu tư hiện nay đã vượt xa mọi chu kỳ trước. Theo Financial Times, các quỹ đầu tư mạo hiểm chỉ rót khoảng 10,5 tỉ đô la Mỹ vào các công ty Internet năm 2000 – tương đương 20 tỉ đô la Mỹ sau khi điều chỉnh lạm phát. Trong khi đó, theo PitchBook, riêng năm 2021, họ đã đầu tư tới 135 tỉ đô la Mỹ vào các startup phần mềm dạng dịch vụ (SaaS), cho thấy cơn sốt hiện tại lớn hơn nhiều lần so với thời kỳ bong bóng dot com.

Còn trong năm nay, các nhà đầu tư mạo hiểm đang trên đà chi hơn 200 tỉ đô la Mỹ cho các công ty AI.

Theo nhà kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) Pierre-Olivier Gourinchas, cho đến nay, những hứa hẹn về lợi ích của AI vẫn chưa được hiện thực hóa trong nền kinh tế, cũng giống như việc định giá cao ngất ngưởng của cổ phiếu Internet vào cuối những năm 1990 không dựa trên doanh thu thực tế. Đó là yếu tố đã dẫn đến sự sụp đổ của bong bóng dot com vào năm 2000 và suy thoái kinh tế nhẹ ở Mỹ vào năm 2001.

Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của sự bùng nổ AI so với nền kinh tế vẫn nhỏ hơn so với thời kỳ dot com. Theo dữ liệu do IMF tổng hợp, tính từ năm 2022 đến nay, tổng đầu tư liên quan đến AI chỉ chiếm khoảng 0,4% GDP của Mỹ. Trong khi đó, vào thời kỳ bong bóng dot com (từ năm 1995-2000), tổng đầu tư công nghệ tại Mỹ đã đạt 1,2% GDP, tức là cao gấp khoảng ba lần so với làn sóng đầu tư AI hiện nay.

Bên cạnh đó, cũng giống như năm 1999, đầu tư vào lĩnh vực AI không được xây dựng dựa trên đòn bẩy tài chính, mà dựa trên các công ty công nghệ giàu tiền mặt. Do vậy, theo chuyên gia Gourinchas, “nếu thị trường điều chỉnh, một số cổ đông, một số người nắm giữ cổ phần, có thể chịu thiệt hại, nhưng điều này không nhất thiết ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống tài chính và gây ra những tổn thất quá nặng nề”.

Vẫn còn quá sớm để lo ngại về bong bóng AI?

Joseph Briggs – vị chuyên gia của định chế tài chính Goldman Sachs – cho rằng còn quá sớm để lo ngại về bong bóng cổ phiếu công nghệ. Ông tin rằng các ứng dụng AI đang mang lại lợi ích năng suất thực sự, giúp tăng lợi nhuận của các công ty. Trong khi đó, chi phí xử lý điện toán cần thiết để cung cấp năng lượng cho các ứng dụng đó hoàn toàn xứng đáng với hàng tỉ đô la Mỹ chi tiêu, với giả định rằng độ tinh vi của các ứng dụng tiếp tục được cải thiện. Ông kỳ vọng, ​​các công ty Mỹ sẽ tạo ra tới 8.000 tỉ đô la Mỹ doanh thu mới nhờ AI.

Một số nhân vật chủ chốt khác của Phố Wall cũng đồng tình với đánh giá của Joseph Briggs. Giám đốc điều hành JPMorgan Chase, Jamie Dimon, đã so sánh AI với Internet, vốn đã dẫn đến bong bóng dot com nhưng rốt cuộc vẫn tạo ra tác động kinh tế và xã hội thực sự.

“Bạn không thể coi AI là một bong bóng, mặc dù một số thứ trong xu hướng này có thể nằm trong tình trạng bong bóng. Nhìn chung, nó có thể sẽ mang lại lợi ích”, ông Dimon phát biểu tại một hội nghị do Fortune tổ chức.

Đặt cược vào những công ty chiến thắng

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng, ngay cả khi xuất hiện bong bóng, đây cũng không phải là vấn đề gì quá đáng sợ với ngành công nghệ.

“Tất nhiên là có bong bóng rồi”, Hemant Taneja, Giám đốc điều hành Quỹ đầu tư mạo hiểm General Catalyst – đơn vị huy động được 8 tỉ đô la Mỹ vào năm ngoái và đang rót vốn vào Anthropic và Mistral, thừa nhận. “Tuy nhiên, bong bóng có mặt tích cực. Nó kết nối vốn và nhân tài theo một xu hướng mới. Điều đó tạo ra một số thảm họa nhưng cũng tạo ra những doanh nghiệp mới, bền vững và thay đổi thế giới”.

Vẫn có những ý kiến lo ngại rằng việc chi tiêu bừa bãi đang khiến việc định giá trở nên không thực tế. Theo một nhà đầu tư mạo hiểm cấp cao tại Thung lũng Silicon, các công ty khởi nghiệp có doanh thu định kỳ hàng năm khoảng 5 triệu đô la Mỹ, đang tìm kiếm mức định giá hơn 500 triệu đô la Mỹ. Việc định giá các doanh nghiệp non trẻ ở mức gấp 100 lần thu nhập hoặc hơn thế nữa đã vượt xa những con số khổng lồ của năm 2021. “Ngay cả trong thời kỳ đỉnh cao của chính sách lãi suất bằng 0, mức định giá cũng chỉ đạt 250-300 triệu đô la Mỹ. Thị trường đang đầu tư như thể tất cả các công ty này đều là những trường hợp ngoại lệ. Đó không phải là điều hợp lý”, vị này nói.

Tuy vậy, đây không phải là vấn đề lớn với các nhà đầu tư mạo hiểm – những người sẵn sàng chấp nhận thua lỗ trong hầu hết các khoản đầu tư và chờ đợi một hoặc hai công ty mang lại lợi nhuận cao gấp nhiều lần. “Sẽ có những tổn thất. Đó là điều luôn diễn ra trong ngành công nghệ”, ông Marc Benioff, Giám đốc điều hành Salesforce cho biết.

Benioff ước tính khoản đầu tư 1.000 tỉ đô la Mỹ vào AI có thể bị lãng phí, nhưng công nghệ này cuối cùng sẽ mang lại giá trị mới gấp 10 lần con số đó. “Cách duy nhất để chúng ta xây dựng các công nghệ tuyệt vời là thử nghiệm càng nhiều càng tốt, xem cái nào hiệu quả, và sau đó tập trung vào những công ty chiến thắng”, ông nói.

Sam Altman, Giám đốc điều hành của OpenAI, cũng lập luận rằng nỗ lực xây dựng AI của các công ty sẽ tạo ra những lợi ích to lớn, ngay cả khi một số vốn bị phân bổ sai trong quá trình này.

Lucas Swisher, đối tác tại Coatue – quỹ đã đầu tư vào OpenAI, Databricks và SpaceX – cho rằng có thể so sánh làn sóng hiện nay với thời kỳ Intenet 1.0. Sau đó, một vài công ty như Google và Meta đã phát triển cực kỳ nhanh chóng và cuối cùng chiếm lĩnh phần lớn thị trường.

“Trong làn sóng này, chúng ta thấy rằng chỉ một vài công ty thực sự có giá trị. Chúng là những hố đen hút mọi thứ khác vào. Nhưng lần này có thể là 15 công ty chứ không phải 5 nữa”, Lucas Swisher nói.