Phát huy các động lực để bứt phá trong tăng trưởng kinh tế

Tăng trưởng đang chậm lại và biến động hơn trong ngắn hạn

Theo PGS.TS. Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, trường Đại học Kinh tế Quốc dân, sau đại dịch Covid-19, kinh tế thế giới tiếp tục gặp khó khăn trên con đường hồi phục. Tăng trưởng kinh tế thế giới đang đang chậm lại trong môi trường lạm phát, lãi suất và rủi ro tài chính cao hơn.

Việt Nam không nằm ngoài ảnh hưởng của sự suy giảm kinh tế trên thế giới. Sự chậm lại các dòng thương mại và đầu tư quốc tế khiến cho “cỗ xe” kinh tế Việt Nam phải khựng lại ít nhiều, bất chấp những lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do và sự dịch chuyển dòng vốn đầu tư toàn cầu đem lại.

Theo đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế 3 quý của năm 2023 dù cải thiện nhẹ qua các quý, nhưng ở dưới xa mức trung bình trước đại dịch; cả ba thành phần tổng cầu đều yếu; các kênh tiếp cận vốn của doanh nghiệp đều gặp khó; lạm phát tổng thể giảm trong nửa đầu năm nhưng lại có xu hướng quay đầu tăng trở lại trong quý 3. Đồng thời, lạm phát cơ bản khá dai dẳng trong khi những rủi ro tăng giá mới lại xuất hiện.

“Những nỗ lực mở rộng tài khóa và tiền tệ của Chính phủ gần đây đã phần nào giúp doanh nghiệp và người dân chống chọi với những khó khăn, nhưng chưa thể đảm bảo sự hồi phục chắc chắn của nền kinh tế”, PGS. TS Phạm Thế Anh nhận định.

Làm rõ hơn bức tranh kinh tế Việt Nam 9 tháng của năm 2023, PGS.TS. Phạm Thế Anh cho biết, tăng trưởng của Việt Nam đang chậm lại và biến động hơn trong ngắn hạn. Trong 9 tháng của năm 2023, tăng trưởng GDP chỉ đạt 4,2%. Sản xuất công nghiệp suy giảm, cụ thể là sản lượng giảm, đơn hàng giảm, chi phí sản xuất tăng.

PGS.TS. Phạm Thế Anh cho rằng, tiêu dùng tăng trưởng chậm lại qua các quý. Về cơ bản, sức mua trong nước vẫn yếu do thu nhập thấp, tài sản giảm sút và tâm lý thận trọng.

“Trong 11 tháng qua, một điểm sáng ghi nhận là đầu tư công. Tuy nhiên, đầu tư nhà nước tăng tốc nhưng cũng chỉ đạt 75% kế hoạch năm sau 11 tháng. Nguyên nhân là thiếu động lực, vướng pháp lý và giá nguyên vật liệu tăng cao. Trong khi đó, đầu tư tư nhân tiếp tục trì trệ do lãi suất vay giảm chậm, khó tiếp cận với tín dụng, khó phát hành trái phiếu, cổ phiếu, đặc biệt là đầu ra của DN gặp nhiều khó khăn, niềm tin giảm sút”, PGS.TS Phạm Thế Anh cho biết.

Đánh giá chung về kinh tế năm 2023, chuyên gia Phạm Thế Anh cho biết, tăng trưởng kinh tế phục hồi nhẹ qua các quý nhưng ở mức thấp so với điều kiện bình thường và thấp xa so với mục tiêu: tăng trưởng tiêu dùng trong nước yếu dần, đầu tư công dẫn dắt tổng cầu trong khi đầu tư tư nhân trì trệ.

Nhận định về triển vọng của nền kinh tế, chuyên gia Phạm Thế Anh cho rằng, sự phục hồi của kinh tế trong nước gắn chặt với kinh tế thế giới. Trong thời gian tới, nhu cầu tín dụng cho sản xuất thấp cho tới khi xuất khẩu khởi sắc trở lại, tín dụng hiện tại chủ yếu phục vụ đảo nợ trong lĩnh vực bất động sản (BĐS); kinh tế khó khăn, thị trường BĐS đóng băng, nợ xấu tăng nhanh.

Trong dài hạn, nền kinh tế tiếp tục phụ thuộc vào kênh tín dụng, do thị trường trái phiếu mất nhiều thời gian để hồi phục. Trong khi đó, lãi suất huy động đang ở vùng đáy, khó giảm thêm.

Giải pháp đồng bộ để phát huy các động lực tăng trưởng

Để thực hiện được các nhiệm vụ mà Chính phủ đề ra, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính cho rằng, cần thực hiện quyết liệt, kịp thời, đồng bộ nhiều giải pháp để phát huy được các động lực tăng trưởng của nền kinh tế trong năm 2023 và tạo tiền đề cho tăng trưởng kinh tế năm 2024.

“Cần tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, giữ ổn định giá trị VND, kiềm chế lạm phát; kết hợp nhuần nhuyễn chính sách tiền tệ – tài khóa, điều chỉnh linh hoạt, phù hợp, để hỗ trợ khu vực sản xuất kinh doanh đẩy mạnh hoạt động sản xuất. Bên cạnh đó, Chính phủ tiếp tục bám sát tình hình kinh tế, tài chính quốc tế, theo dõi, đánh giá để phối hợp hài hòa các chính sách kinh tế vĩ mô, cân bằng giữa kiểm soát lạm phát và tăng trưởng; giữa lãi suất và tỷ giá; giữa cân đối ngân sách và hỗ trợ tăng trưởng; giữa đầu tư công, đầu tư trực tiếp nước ngoài và đầu tư tư nhân”, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh nêu rõ.

Trước những khó khăn rất lớn trong năm 2023, các doanh nghiệp trong thời gian qua đã có nhiều giải pháp để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, theo PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh, các doanh nghiệp cần chủ động sắp xếp tinh gọn từ khâu quản lý đến hoạt động sản xuất để giảm chi phí và giảm giá thành sản phẩm; tập trung nguồn lực đổi mới trang thiết bị, công nghệ với chi phí rẻ hơn; đồng thời, thúc đẩy liên kết mạng lưới cung ứng trong nước, giảm lệ thuộc vào nước ngoài, nâng cao chất lượng, giảm giá sản phẩm dịch vụ để tận dụng cơ hội chiếm lĩnh và củng cố thị phần.

“Các doanh nghiệp cần đẩy mạnh đàm phán, ký kết các hợp đồng, cam kết, liên kết thương mại mới, tham gia vào các chuỗi sản xuất, cung ứng, trên cơ sở đó sẽ giúp đa dạng hóa, mở rộng thị trường, tạo ra các sản phẩm mới, tham gia các chuỗi sản xuất, cung ứng mới”, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh khuyến nghị.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát, bổ sung và hoàn thiện thể chế, tiếp tục cắt giảm thực chất điều kiện kinh doanh đang là rào cản đối với hoạt động sản xuất kinh doanh; đẩy mạnh cải cách hành chính, thực thi hiệu quả thủ tục một cửa tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp thành lập và phát triển; rà soát, sửa đổi cơ chế chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư nước ngoài trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

“Cần thay thế chính sách ưu đãi thuế để thu hút đầu tư bằng việc hoàn thiện môi trường đầu tư và các biện pháp phù hợp nhằm giảm chi phí cho các doanh nghiệp. Nâng cao chất lượng nguồn lao động, cũng như cần phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ kết nối các tỉnh, vùng kinh tế tạo thuận lợi cho thu hút đầu tư nước ngoài”, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh.