Năm sóng gió của thị trường tiền ảo

Năm sóng gió của thị trường tiền ảo

Mặc dù ngành công nghiệp tiền ảo ôm nhiều kỳ vọng khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng, nhưng giá Bitcoin đã mất một phần tư chỉ trong hai tháng qua.

Tại bữa tiệc Giáng sinh sôi nổi do Anthony Pompliano – một trong những người ủng hộ mạnh nhất ngành tiền ảo – tổ chức tại khách sạn Freehand ở New York trong ngày 03/12, ít ai có thể nhận ra những dấu hiệu của cơn bão đang hoành hành. Giữa không gian vui vẻ với đồ ăn nhẹ và rượu miễn phí, các nhà vận động hành lang, nhà đầu tư và thậm chí cả người bán bảo hiểm nhân thọ bằng Bitcoin vẫn tỏ ra lạc quan.

“Chúng tôi xem đây là sự điều chỉnh lành mạnh trong thị trường tiền ảo và Bitcoin”, nhà phân tích Brett Knoblauch của Cantor Fitzgerald chia sẻ với khách hàng, đồng thời dự báo giá Bitcoin cuối cùng sẽ vượt 1.5 triệu USD mỗi đồng – gấp 16 lần giá trị hiện tại.

Tuy nhiên, tốc độ và quy mô của đợt bán tháo gần đây đã làm dấy lên những lo ngại mới. Phong Lee, CEO của Strategy – công ty đã tích lũy 650 ngàn Bitcoin trong 5 năm qua – đã cảnh báo về “mùa đông Bitcoin” sắp tới trong bài phát biểu ngày 01/12. Thuật ngữ này gợi nhớ đến đợt suy thoái lớn gần nhất của thị trường sau vụ sụp đổ sàn giao dịch FTX của Sam Bankman-Fried năm 2022.

Diễn biến giá Bitcoin trong năm 2025

Đợt bán tháo đã xóa sạch hơn 1 ngàn tỷ USD từ tổng vốn hóa của khoảng 18 ngàn loại token số trong hai tháng qua. Các chuyên gia đưa ra nhiều lý giải, từ sự bất định về lộ trình lãi suất Mỹ đến lo ngại về định giá quá cao của cổ phiếu công nghệ lan sang các tài sản rủi ro khác.

Đặc biệt đáng chú ý là sự trượt dốc của Bitcoin từ đỉnh gần 126 ngàn USD ngày 7/10 xuống chỉ còn hơn 84 ngàn USD trong ngày 01/12 và khoảng 89 ngàn USD trong ngày 05/12. Điều này càng gây sốc khi xét đến việc ông Trump đã “trải thảm đỏ” cho ngành tiền ảo kể từ khi trở lại Nhà Trắng tháng 1.

Trong 12 tháng qua, ông Trump đã bổ nhiệm nhiều nhân vật thân thiện với ngành tiền ảo vào các vị trí lãnh đạo cơ quan quản lý, ân xá một số giám đốc điều hành tiền ảo và ra lệnh thành lập kho dự trữ Bitcoin quốc gia. Gia đình ông cũng đã thu về hơn 1 tỷ USD lợi nhuận trước thuế từ đế chế tiền ảo. Tuy nhiên, bất chấp đợt tăng mạnh mùa xuân-hè, Bitcoin vẫn giảm 4% trong năm nay.

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Lan tỏa đến thị trường truyền thống

Ba năm trước, hệ thống tài chính truyền thống còn tương đối tách biệt với những cơn sóng của thị trường tiền ảo. Nhưng việc Bitcoin phục hồi và hòa nhập vào các sản phẩm thuộc dòng chính (mainstream) – với quỹ ETF của BlackRock sở hữu khoảng 780 ngàn Bitcoin và JPMorgan Chase đang cân nhắc cho vay dựa trên tài sản tiền ảo – có nghĩa những đợt bán tháo nghiêm trọng ngày nay thường lan sang các thị trường khác.

Đại học Harvard là một điển hình khi tăng mua chứng chỉ quỹ Bitcoin ngay trước đợt sụt giảm. Với khoản đầu tư 442 triệu USD vào BlackRock's iShares Bitcoin Trust ETF, đây trở thành khoản nắm giữ lớn nhất được công bố của thị trường tại Mỹ.

“Không giống các vụ sụp đổ trước đây chủ yếu do các nhà đầu cơ nhỏ lẻ, cú sụp năm nay diễn ra khi các tổ chức đã tham gia đáng kể vào ngành này”, các nhà phân tích Deutsche Bank Marion Laboure và Camilla Siazon nhận định.

Khi thị trường tiền ảo ngày càng mở rộng trong ba năm qua, những cơn sóng biến động đặc trưng của nó cũng trở nên đáng lo ngại hơn. Câu hỏi về đợt suy giảm gần đây có phải là tín hiệu cảnh báo cho các thị trường tài chính khác hay không đang trở nên cấp bách hơn, đặc biệt trong bối cảnh cuối năm đầy căng thẳng địa chính trị và lo ngại về bong bóng cổ phiếu công nghệ.

“Sự liên kết giữa Bitcoin và S&P 500 [của Phố Wall] rất kỳ lạ, nhưng nó có tồn tại”, Mike Zigmont, Trưởng bộ phận giao dịch tại Visdom Investment Group nói. “Có vẻ như tất cả chúng ta đều là nhà đầu tư Bitcoin trong một thời gian. Tôi không thích điều đó nhưng tôi không thể thay đổi nó”.

Ngày đen tối 10/10

Giống nhiều biến động thị trường năm nay, tia lửa châm ngòi cuộc khủng hoảng tiền ảo gần đây chính là thông báo thuế quan của ông Trump trên Truth Social. Mối đe dọa áp thuế bổ sung 100% lên Trung Quốc ngày 10/10 đã khiến S&P 500 ghi nhận ngày suy giảm tồi tệ nhất kể từ tháng 4.

Giá tiền ảo sụp đổ chỉ vài phút sau bài đăng khi làn sóng hoảng loạn lan khắp thị trường. Mức giảm trung bình của khoảng 10 ngàn token được CoinDesk theo dõi đạt 47%, thanh lý hơn 19 tỷ USD giao dịch có đòn bẩy và xóa sạch 500 tỷ USD trong vài giờ. Ngày 10/10 cũng là ngày bán tháo tồi tệ nhất lịch sử thị trường tiền ảo.

Các phân tích sau đó cho thấy phần lớn thiệt hại bắt nguồn từ việc nhà đầu tư đổ xô vào hợp đồng tương lai vĩnh viễn (perps). Những công cụ này cho phép giao dịch với đòn bẩy lên đến 100-1, nhưng cũng tạo ra rủi ro cực lớn khi thị trường đảo chiều.

“Đợt bán tháo 10/10 đã phơi bày điểm yếu cơ bản trong cơ sở hạ tầng tiền ảo”, Adam Morgan McCarthy từ Kaiko nhận định. Khi các nhà tạo lập thị trường đột ngột rút lui, “không ai thực sự biết giá trị thật của bất kỳ loại tiền ảo nào vì giá chênh lệch quá lớn giữa các sàn”.

Khi các nhà đầu tư đếm tổn thất, các mối quan ngại kinh tế vĩ mô rộng lớn hơn sau đó đã kéo dài đợt suy thoái của thị trường tiền ảo.

Cuối tháng 10, nghi ngờ về khả năng hạ lãi suất của Fed đã làm tăng thêm lo ngại quanh định giá cao của các công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon giữa cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI). Lãi suất thấp hơn thường khiến Bitcoin hấp dẫn hơn so với trái phiếu Chính phủ ngắn hạn.

“Mọi người xem tiền ảo như tài sản rủi ro cao. Khi cảm thấy bất an, họ sẽ bán tiền ảo trước tiên”, Laura Katherine Mann từ White & Case giải thích.

Nếu các nhà giao dịch tiền ảo tinh vi sử dụng các công cụ phái sinh kỳ lạ đã thúc đẩy đợt bán tháo tháng 10, thì các nhà đầu tư bình thường lại là động lực chính của sự suy giảm kéo dài trong tháng 11, theo nhận định của các nhà phân tích JPMorgan trong ghi chú gửi khách hàng. Việc rút tiền từ các ETF tài sản số đạt 3.5 tỷ USD trong tháng 11, phá kỷ lục tháng 2, dữ liệu Morningstar cho thấy.

Theo các nhà phân tích, sự ảnh hưởng của tiền ảo lên thị trường chứng khoán ngày càng rõ ràng. Gần đây nhất là ngày 04/12, khi Bitcoin giảm mạnh lúc 14h (giờ địa phương) và S&P 500 theo sau ngay lập tức.

“Thật kỳ lạ khi tài sản đầu cơ 1.8 ngàn tỷ USD lại ảnh hưởng đáng kể đến chỉ số 32 ngàn tỷ USD như Nasdaq 100″, Mike O'Rourke từ Jones Trading bày tỏ lo ngại. “Thật đáng báo động khi thấy chỉ số bao gồm những công ty có ảnh hưởng nhất thế giới lại nhận tín hiệu từ Bitcoin”.

Tương lai nào cho thị trường tiền ảo?

Bất chấp làn sóng bán tháo đó, nhiều người vẫn tin Bitcoin sẽ lập kỷ lục mới. Tuần này, Larry Fink của BlackRock tiết lộ các quỹ đầu tư chủ quyền đã nhanh chóng tranh thủ mua vào khi Bitcoin chỉ ở mức hơn 80,000 USD.

Vào tháng 7, Hạ viện Mỹ đã thông qua luật điều chỉnh stablecoin, các token chủ yếu được gắn với tài sản bao gồm trái phiếu Chính phủ Mỹ và đồng USD, cũng như một đạo luật đặt ra khuôn khổ để xác định tài sản số có nên được coi là chứng khoán. Nếu Thượng viện thông qua, giới chuyên gia kỳ vọng sẽ tạo động lực mới cho thị trường.

Tuy nhiên, những rủi ro cơ bản vẫn tồn tại. Trong cơn hoảng loạn ngày 10/10, các nhà giao dịch đã đổ xô mua USDT – stablecoin 184 tỷ USD của Tether, nhà phát hành stablecoin lớn nhất thế giới. “USDT là tài sản được giao dịch nhiều nhất trong [vụ sụp đổ ngày 10/10], phản ánh vai trò là nguồn thanh khoản sâu nhất”, McCarthy, Chuyên gia tại Kaiko, nói.

Khả năng của Tether trong việc hỗ trợ thị trường rộng lớn hơn và duy trì sự gắn kết với đồng USD đã bị đặt dấu hỏi vào cuối tháng trước, khi S&P Global Ratings hạ bậc dự trữ được giữ bởi nhà vận hành stablecoin như tài sản thế chấp cho token của mình.

Trong một ghi chú được phổ biến rộng rãi, cơ quan xếp hạng đã đánh dấu “sự gia tăng tài sản rủi ro cao” hỗ trợ stablecoin, với trái phiếu doanh nghiệp, kim loại quý, Bitcoin và các khoản vay có bảo đảm chiếm gần 24% tổng dự trữ vào cuối tháng 9, tăng từ 17% một năm trước.

S&P bổ sung rằng Tether có “tính minh bạch hạn chế về quản lý dự trữ và khẩu vị rủi ro, thiếu khuôn khổ quản lý mạnh mẽ [và] không có sự phân tách tài sản để bảo vệ chống lại sự mất khả năng thanh toán của nhà phát hành”. Tether nói họ “rất không đồng tình với những gì được trình bày trong báo cáo”.

Công ty chưa cung cấp kiểm toán đầy đủ về dự trữ, nhưng các tuyên bố công khai cho thấy 77% trong số đó là trái phiếu Chính phủ Mỹ và các hóa đơn rủi ro thấp khác. “Điều đó thật đáng sợ”, một thành viên hội đồng quản trị tại một nhà phát hành stablecoin nhỏ hơn nói. “Con số nên khoảng 98%, cộng thêm”.

“Các nhà phát hành Stablecoin cần mua không gì khác ngoài chứng khoán ngắn hạn”, người này bổ sung. “Sự sụp đổ của Tether sẽ lật đổ toàn bộ lâu đài xây bằng bài, hiệu ứng lây lan khắp toàn bộ [thị trường tiền ảo] sẽ rất lớn”.

Vũ Hạo

FILI

– 10:49 22/12/2025