[Longform] Phải chăng ông Trump đang “đuổi” nhà đầu tư và đe dọa vị thế thống trị của USD?

Phải chăng ông Trump đang “đuổi” nhà đầu tư và đe dọa vị thế thống trị của USD?

Chính sách kinh tế của tổng thống đang làm suy yếu USD và gây khó khăn cho việc tài trợ thâm hụt ngân sách của Mỹ. 

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick lắng nghe Tổng thống Donald Trump

Không có thước đo nào rõ ràng hơn về việc các nhà đầu tư toàn cầu phản đối chính sách của Tổng thống Donald Trump bằng diễn biến của đồng USD. Kể từ khi ông nhậm chức, đồng bạc xanh đã mất hơn 10% giá trị so với đồng Euro, Bảng Anh và Franc Thụy Sĩ, đồng thời sụt giảm so với tất cả các đồng tiền chính trên thế giới.

Lần cuối cùng đồng tiền Mỹ lao dốc mạnh và nhanh như vậy là năm 2010, khi Fed đang điên cuồng in tiền để nâng đỡ nền kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính. Lần này, chính những trụ cột cốt lõi trong chương trình Trump đang khiến các nhà đầu tư “tháo chạy”: Thuế quan toàn diện đã gây sốc cho đồng minh và đảo lộn thương mại quốc tế; nỗ lực thúc đẩy cắt giảm thuế sẽ làm tăng thêm thâm hụt và nợ công đã phình to; chiến dịch gây áp lực buộc Fed phải cắt giảm lãi suất; cùng các chiến thuật pháp lý cứng rắn chống lại những người phản đối chính sách của ông.

Màn hình hiển thị tỷ giá đồng Yên so với đồng USD

Điều khiến các chuyên gia thị trường lâu năm ngạc nhiên là thái độ dửng dưng của đội ngũ Trump trước sự sụt giảm của USD. Họ vẫn tuyên bố ủng hộ “đồng USD mạnh” khi được báo chí và nghị sĩ hỏi – như truyền thống nhiều thập kỷ qua – nhưng hầu như không làm gì để ngăn chặn đà giảm này.

Thậm chí, nhiều trader còn cảm nhận rằng chính quyền Trump thực sự muốn tiếp tục làm suy yếu USD để hỗ trợ ngành sản xuất trong nước. Điều này thể hiện qua việc để mặc những đồn đoán rằng Washington đang biến tỷ giá hối đoái thành công cụ đàm phán thuế quan với các đối tác thương mại. Dù đúng hay sai, những suy đoán này đã gây ra biến động dữ dội cho đồng USD, điển hình như việc đồng bạc xanh sụp 4% so với đồng Đài Loan chỉ trong hơn một giờ vào tháng trước.

“Chơi với lửa”

Đây là một trò chơi nguy hiểm: Nhu cầu tài chính hàng năm của Chính phủ đã tăng vọt lên hơn 4,000 tỷ USD sau nhiều năm thâm hụt ngân sách mất kiểm soát. Phần lớn tài chính đó đến từ các chủ nợ nước ngoài, và đồng USD càng sụt giảm, họ càng chịu tổn thất lớn hơn khi chuyển đổi các khoản đầu tư về đồng tiền địa phương.

“Ông Trump chắc chắn đang chơi với lửa”, Stephen Miller, Chuyên gia tư vấn cho GSFM – đơn vị của CI Financial Corp Canada tại Australia, nhận định.

Tại một thời điểm nào đó, nếu mọi thứ trở nên đủ tệ, một loại vòng luẩn quẩn có thể bắt đầu. Mối quan ngại về đồng USD và thâm hụt thúc đẩy người nước ngoài rút tiền của họ, điều này làm tăng chi phí vay và làm trầm trọng thêm cả sự suy giảm đồng USD và khó khăn tài chính, sau đó lại làm tăng những lo ngại này và cứ thế tiếp diễn.

Ít người dự đoán điều đó sẽ thực sự xảy ra – Mỹ luôn tìm được cách để thoát khỏi những hố đen tài chính trong quá khứ – nhưng cũng ít người sẵn sàng loại trừ khả năng này. Đó là loại rủi ro từ lâu đã “hành hạ” các quan chức tài chính ở các quốc gia đang phát triển trên khắp thế giới. Nhưng đối với Mỹ, siêu cường toàn cầu hàng đầu và chủ sở hữu của đồng tiền được thèm muốn nhất thế giới, đó là một thực tế tài chính mới chưa hoàn toàn thấm nhuần.

Ông Miller, người từng điều hành thị trường thu nhập cố định Australia cho BlackRock, thuộc nhóm nghi ngờ chính quyền Trump, hoặc ít nhất các phe nhóm trong đó, có thể thực sự đang ủng hộ một đồng USD yếu hơn. “Họ có thể rất thành công trong việc làm điều đó, nhưng điều đó có thể rất khó chịu” – đến mức, ông nói, họ “mất kiểm soát quá trình đó”.

Vị này khuyến khích đầu tư vào vàng như một phương án thay thế cho đồng USD. Jeffrey Gundlach, CEO của DoubleLine Capital cũng vậy. Ông Gundlach đặc biệt lo ngại về lãi suất tăng vọt của Mỹ và cách nó làm tăng thêm thâm hụt. “Thời khắc phải trả giá đang đến”, ông phát biểu trong hội nghị do Bloomberg tổ chức tuần trước. Một ngày trước đó, Paul Tudor Jones, một trong những người tiên phong của đầu tư quỹ đầu cơ vĩ mô, dự báo những khó khăn tài chính của Mỹ sẽ kéo đồng USD xuống thêm 10% trong 12 tháng tới.

Nhà đầu tư đang xem xét lại giá trị đồng USD dưới thời Trump

Đồng bạc xanh bị tác động bởi làn sóng thuế quan và các động thái tạm hoãn

Dự báo của tỷ phú Jones là một ví dụ cực đoan của quan điểm ngày càng phổ biến trên Phố Wall. Dự báo đồng thuận của các nhà phân tích hiện là đồng USD sẽ giảm dần so với Euro, Yên Nhật, Bảng Anh, Franc Thụy Sĩ, Đôla Canada và Đôla Australia trong vài năm tới. Trong số những người bi quan nhất: Morgan Stanley cho rằng đồng bạc xanh sẽ rơi xuống mức thấp nhất kể từ đại dịch COVID-19 vào năm tới, và Goldman Sachs, ước tính đồng bạc xanh đang được định giá cao 15%.

Trên thị trường tương lai, các vụ đặt cược chống lại đồng USD tăng mạnh kể từ thời điểm ông Trump nhậm chức vào tháng 1.

Đến tháng 3, việc đặt cược chống lại USD đã trở nên lớn đến mức các quỹ đầu cơ và nhà đầu tư khác lần đầu tiên trong 6 tháng có vị thế bán ròng USD, theo dữ liệu CFTC. Đến giữa tháng 6, tổng giá trị các vị thế này đã lên tới 15,9 tỷ USD. Hôm thứ Ba, Bank of America công bố khảo sát cho thấy các nhà quản lý quỹ toàn cầu đang nắm giữ đồng USD thấp nhất trong 20 năm qua.

USD vẫn không có đối thủ thực sự

Nghi ngờ về sự thống trị của đồng USD tất nhiên không phải là mới. Kể từ khi đồng tiền này được chỉ định là đồng tiền dự trữ thế giới sau Thế chiến II, những cơn lo âu đã xuất hiện. Tuy nhiên, sự vững chãi và mạnh mẽ của nền kinh tế Mỹ luôn đưa đồng USD trở lại.

Bên cạnh đó, không có ứng cử viên rõ ràng nào để thay thế nó – tất cả các đồng tiền lớn khác đều có vấn đề riêng – và vì vậy dòng chảy ra khỏi đồng USD thường dần cạn kiệt tại một thời điểm nào đó. “Câu hỏi là bạn sẽ sở hữu gì?”, Daniel Murray, Phó Giám đốc Công nghệ Thông tin (CIO) của EFG International ở Zurich nói. “Thật khó khăn vì thực sự không có thị trường nào khác ngoài kia đủ sâu và rộng”.

Và dù cho tất cả mối quan ngại rằng đồng USD đang mất vị thế như một tài sản trú ẩn an toàn dưới thời ông Trump, nó đã tăng trong vài ngày qua, mặc dù nhẹ nhàng, sau khi Israel phát động một cuộc tấn công vào Iran đe dọa làm rối loạn Trung Đông và làm rối thị trường dầu mỏ.

Đồng USD đã tương đối ổn định – cũng như lợi suất trái phiếu Chính phủ – kể từ sau đợt giảm mạnh 3 tuần vào tháng 4 do chính sách thuế quan Trump, khiến đồng bạc xanh mất giá 4%. So với thời điểm ông Trump rời nhiệm năm 2021, đồng USD hiện vẫn mạnh hơn khi đo với hầu hết các đồng tiền lớn khác. Khi được hỏi về lo ngại đồng bạc xanh suy giảm gần đây, phát ngôn viên Bộ Tài chính nhấn mạnh đồng USD hiện vẫn cao hơn mức trung bình 40 năm qua.

Các nhà giao dịch ngoại tệ làm việc gần màn hình hiển thị tỷ giá hối đoái giữa đồng USD và đồng Won Hàn Quốc.

Điều này có thể giải thích một phần sự thờ ơ từ phía chính quyền. Trong nhiều năm, ông Trump và những người thân cận đã ủng hộ một đồng USD yếu hơn để giúp các nhà sản xuất cạnh tranh chống lại hàng nhập khẩu giá rẻ và thuê thêm công nhân nhà máy trong nước.

Và mặc dù ông đã im lặng về chủ đề đó kể từ khi trở lại Nhà Trắng, nhiều người tin rằng nó tiếp tục định hình suy nghĩ của ông về đồng USD. Họ chỉ ra việc chính quyền không nhanh chóng phủ nhận tin đồn tháng trước về việc Washington muốn làm yếu USD như một công cụ đàm phán thuế quan với Đài Loan và Hàn Quốc. Tin đồn đó đã khiến đồng USD lao xuống so với cả hai đồng tiền, thúc đẩy một đợt bán tháo rộng hơn trên khắp châu Á và làm sâu sắc thêm những tổn thất trong năm nay. “Thông điệp tuy tinh tế nhưng rõ ràng: Sức mạnh đồng USD hiện có thể đàm phán được”, Haris Khurshid, Giám đốc đầu tư trưởng tại Karobaar Capital ở Chicago nói.

Vài ngày sau khi thị trường bán tháo, Stephen Miran – Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế – đã bác bỏ những đồn đoán này khi trả lời phỏng vấn trên podcast Big Take DC của Bloomberg, khẳng định Mỹ không có chính sách như vậy.

Tổng thống Donald Trump cầm tài liệu từ Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ trong buổi công bố thuế quan tại Vườn Hồng vào đầu tháng 4.

Sau đó còn có thuế “trả thù” ( revenge tax) – tên gọi của Mục 899 trong dự luật thuế Trump đang được Quốc hội xem xét. Giữa hàng loạt điều khoản cắt giảm thuế cho công nhân và doanh nghiệp Mỹ, điều khoản này sẽ tăng thuế thu nhập cho các nhà đầu tư từ những nước có chính sách mà Mỹ cho là phân biệt đối xử. Việc bổ sung điều khoản này cho thấy chính quyền không mấy lo lắng về việc “đẩy” các nhà đầu tư quốc tế ra đi.

Đây chính là điều khiến Miller – nhà tư vấn tại GSFM Australia – lo ngại. Khi ông nói Trump đang “chơi với lửa”, ông muốn nói rằng sự suy giảm từ từ của đồng tiền có vẻ vô hại nhưng có thể nhanh chóng biến thành cuộc “tháo chạy” hàng loạt ở một quốc gia phụ thuộc vào vốn nước ngoài như Mỹ. “Hiện tại nước Mỹ ngày càng phải nhờ vào thiện chí của các nhà đầu tư nước ngoài”, Miller cảnh báo.

Gánh nặng tài chính ngày càng tăng

Dự luật thuế của Trump sẽ chỉ làm tăng thêm những nhu cầu tài chính đó. Văn phòng Ngân sách Quốc hội ước tính dự luật thuế của ông Trump sẽ thêm gần 3,000 tỷ USD vào thâm hụt Mỹ trong thập kỷ tới.

Ngay cả khi dự luật thuế bị từ chối, bức tranh tài chính của Chính phủ Mỹ cũng trông bấp bênh. Thâm hụt ngân sách đã tăng lên hơn 6% GDP trong vài năm qua – mức cao nhất trong lịch sử ngoại trừ thời gian chiến tranh hoặc suy thoái kinh tế nghiêm trọng. Và núi nợ của Chính phủ đã tăng vọt lên 29,000 tỷ USD, bằng gần 100% GDP. Một thập kỷ trước, con số đó là 72%.

Vào tháng 5, Mỹ mất xếp hạng tín nhiệm AAA cuối cùng khi Moody's Ratings hạ bậc, trích dẫn thâm hụt phình to.

Vài tuần trước đó, các nhà đầu tư đã thực hiện một sự hạ bậc theo cách riêng. Khi ông Trump đang triển khai kế hoạch thuế quan, họ bắt đầu đối xử với trái phiếu Chính phủ – từ lâu được coi là tài sản không rủi ro trên Phố Wall – như tài sản rủi ro, bán (và mua) chúng cùng với cổ phiếu.

Mối tương quan truyền thống giữa trái phiếu Chính phủ Mỹ và đồng USD cũng bị phá vỡ. Trong vài tháng qua, lợi suất trái phiếu Mỹ tăng, đồng USD giảm, trái ngược lại với thực tế trước đây khi lãi suất tăng lôi kéo các nhà đầu tư đến đồng tiền dự trữ thế giới, đẩy nó lên cao hơn.

Tuy nhiên, bây giờ, với Mỹ ngày càng bị cô lập quốc tế và chìm ngày càng sâu trong nợ nần, một động lực rất khác dường như đang diễn ra: Các nhà đầu tư đang bán trái phiếu Chính phủ Mỹ, đẩy lợi suất lên, và sau đó rút tiền ra khỏi đất nước. Mối tương quan đồng USD và trái phiếu vẫn bị đảo ngược ngày nay.

Leah Traub, Đối tác và quản lý danh mục đầu tư tại nhóm lãi suất toàn cầu của Lord Abbett, cho rằng đây là một vòng luẩn quẩn tự thúc đẩy. Khi các nhà đầu tư toàn cầu bắt đầu rút khỏi USD, họ làm giá USD giảm, điều này lại càng chứng minh việc rút lui là đúng đắn. Và một khi điều này xảy ra, Traub cảnh báo: “Thực sự rất khó để đảo ngược lại”.

Vũ Hạo (Theo Bloomberg)

FILI

– 19:00 18/06/2025