[Longform] Nhìn lại 10 sự kiện kinh tế quốc tế “nóng” nhất năm 2025

Nhìn lại 10 sự kiện kinh tế quốc tế “nóng” nhất năm 2025

Năm 2025 chứng kiến loạt biến động lớn trên thị trường tài chính toàn cầu – từ chính sách thuế quan chưa từng có của Tổng thống Trump đến cú vọt phá mọi kỷ lục của vàng và bạc.

1. Chính sách thuế quan “chưa từng có” của Tổng thống Trump

Tổng thống Trump thông báo thuế quan đối ứng tại Vườn Hồng trong ngày 02/04/2025

Ngày 2/4, tại Vườn Hồng Nhà Trắng, ông Donald Trump tuyên bố áp mức thuế tối thiểu 10% với tất cả nhà xuất khẩu vào Mỹ, đồng thời áp thuế cao hơn với 60 quốc gia có mất cân bằng thương mại lớn nhất.

Theo tài liệu của Nhà Trắng, Trung Quốc chịu mức thuế 34%, EU 20%, Việt Nam 46%, Nhật Bản 24%, Hàn Quốc 25%, Ấn Độ 26%, Campuchia 49% và Đài Loan 32%.

Tuy nhiên, việc thị trường phản ứng dữ dội đã buộc ông Trump “xuống nước” – chỉ áp thuế tối thiểu 10% với hầu hết quốc gia (trừ Trung Quốc) và cho thời hạn 90 ngày đàm phán.

Với Trung Quốc, quyết định áp thuế của ông Trump dẫn tới “cuộc chiến” căng thẳng với Trung Quốc. 2 nước đua nhau tăng thuế lên hơn 100% trước khi hạ nhiệt và ngồi lại đàm phán. Đến nay, Mỹ và Trung Quốc đã thực hiện nhiều vòng đàm phán, trong đó đồng ý hạ thuế quan, nối lại xuất khẩu đất hiếm và mua nông sản.

Riêng với các nước khác, Mỹ cũng dần dần tiến tới thỏa thuận và áp mức thuế quan thấp hơn nhiều so với mức đưa ra trong ngày 2/4.

2. Vàng và bạc đua nhau lập đỉnh

Năm 2025 chứng kiến cả vàng và bạc đồng loạt thiết lập những kỷ lục giá mới, với bạc – vốn được mệnh danh là “kim loại của quỷ” vì tính biến động thất thường – gây bất ngờ với đà tăng mạnh mẽ bất chấp nguồn cung khan hiếm.

Giá bạc đạt đỉnh lịch sử 54.47 USD/oz vào giữa tháng 10, tăng 71% trong 1 năm. Đây chỉ là lần thứ 3 trong 50 năm qua bạc lập đỉnh mới, sau các đợt tăng năm 1980 do anh em Hunt thao túng thị trường và năm 2011 sau khủng hoảng trần nợ Mỹ.

Đợt bùng nổ năm 2025 được thúc đẩy bởi nguồn cung thấp, nhu cầu cao từ Ấn Độ, nhu cầu công nghiệp tăng mạnh và ảnh hưởng thuế quan.

Vàng cũng không kém cạnh khi lần đầu vượt mốc 4,000 USD/oz vào ngày 8/10/2025 – cột mốc lịch sử và là đỉnh trong 45 trong năm. Kim loại quý này tiếp tục vượt mốc 4,300 USD trước khi hạ nhiệt đôi chút.

Theo đánh giá của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) và JP Morgan, giá vàng tăng mạnh do bất ổn địa chính trị gia tăng, USD suy yếu 10% trong năm, và chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump gây bất ổn thương mại. Các ngân hàng trung ương mua ròng mạnh, trong khi nhà đầu tư tìm kiếm tài sản trú ẩn an toàn.

Trung Quốc và nhiều nước đang chuyển dự trữ từ trái phiếu kho bạc Mỹ sang vàng sau khi Washington trừng phạt Nga năm 2022. Xu hướng này càng được đẩy mạnh trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung leo thang.

3. Nvidia là công ty đầu tiên trên thế giới trị giá 5,000 tỷ USD

Nvidia tiếp tục là biểu tượng của cơn sốt AI, với cổ phiếu tăng hơn 50% từ đầu năm 2025 nhờ nhu cầu chip AI bùng nổ. Đến ngày 28/10, cổ phiếu này đã cán mốc vốn hóa 5,000 tỷ USD và là công ty đầu tiên làm được điều này.

Tuy nhiên, sau đó, cổ phiếu của Nvidia quay đầu giảm mạnh, do giới đầu tư lo ngại về bong bóng AI và kỳ vọng hạ lãi suất của Fed.

4. Fed tiếp tục giảm lãi suất và chấm dứt thắt chặt định lượng

Chủ tịch Fed Jerome Powell nối lại chuỗi cắt giảm lãi suất vào tháng 9/2025

Fed nối lại chuỗi cắt giảm lãi suất vào tháng 9/2025 trong bối cảnh thị trường lao động cho thấy dấu hiệu suy yếu rõ rệt.

Tiếp theo đó, Fed chính thức kết thúc chương trình thắt chặt định lượng (QT) vào cuối tháng 10/2025. Chương trình QT đã giúp cắt giảm khoảng 2.3 ngàn tỷ USD từ danh mục đầu tư trái phiếu Chính phủ Mỹ và chứng khoán thế chấp của Fed.

Trong năm 2025, Fed đã giảm 3 lần liên tiếp và dự báo chỉ giảm thêm 1 lần trong năm 2026, theo dự báo từ biểu đồ dot-plot – nơi thể hiện dự báo lãi suất của các thành viên Fed. Trong khi đó, các nhà đầu tư trên thị trường hoán đổi lại kỳ vọng tới hai đợt.

5. Đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử của Chính phủ Mỹ

Chính phủ liên bang đóng cửa suốt 43 ngày – thời gian đóng cửa kỷ lục trong lịch sử Mỹ, do bất đồng ngân sách. Khoảng 1.4 triệu nhân viên không được trả lương, hàng triệu người mất trợ cấp. Các báo cáo quan trọng như CPI và việc làm cũng bị tạm ngừng.

6. Chia tay Warren Buffett

Warren Buffett thông báo nghỉ hưu ngày 03/05 ở tuổi 94

“Nhà tiên tri xứ Omaha” Warren Buffett bất ngờ thông báo nghỉ hưu vào ngày 3/5 ở tuổi 94, sau hơn nửa thế kỷ xây dựng đế chế đầu tư 1,160 tỷ USD.

“Tôi nghĩ đây là thời điểm phù hợp để Greg Abel trở thành CEO từ cuối năm nay”, ông Buffett tuyên bố tại cuộc họp cổ đông thường niên lần thứ 60 ở Omaha.

Dù nghỉ hưu, ông Buffett vẫn có thể đóng vai trò cố vấn trong một số tình huống đặc biệt và vẫn giữ chức Chủ tịch Berkshire Hathaway.

Từ năm 1965, ông đã biến Berkshire Hathaway từ công ty dệt may gặp khó thành tập đoàn khổng lồ sở hữu gần 200 công ty con và danh mục chứng khoán 264 tỷ USD.

Greg Abel, người kế nhiệm được lựa chọn, hiện là Phó Chủ tịch phụ trách các hoạt động kinh doanh phi bảo hiểm của Berkshire. Ông được đánh giá cao về khả năng quản lý và hiểu rõ triết lý đầu tư của Buffett, hứa hẹn sẽ duy trì được di sản mà “nhà tiên tri” đã xây dựng.

7. Nỗ lực sa thải lãnh đạo Fed của ông Trump

Tháng 8/2025, Tổng thống Donald Trump ra lệnh sa thải Thống đốc Fed – Lisa Cook, trở thành Tổng thống đầu tiên trong lịch sử 112 năm của Ngân hàng Trung ương Mỹ cố gắng loại bỏ một thống đốc.

Lý do được đưa ra là cáo buộc gian lận thế chấp, xuất phát từ việc ông Bill Pulte – Giám đốc Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang – cáo buộc bà Cook khai báo gian dối về nơi cư trú chính trong đơn xin vay thế chấp 2 bất động sản.

Bà Cook đã kiện chính quyền Trump để ngăn chặn việc sa thải, khởi động cuộc chiến pháp lý chưa từng có có thể định hình lại tính độc lập lâu đời của Fed. Bà từ chối từ chức và cho rằng ông Trump không có thẩm quyền sa thải mình.

Không chỉ bà Cook, ông Trump còn nhiều lần công khai chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell và đe dọa sa thải ông. Động thái này gây lo ngại nghiêm trọng về tính độc lập của Ngân hàng Trung ương – nền tảng quan trọng của hệ thống tài chính Mỹ và khả năng Fed thực hiện chính sách tiền tệ không bị can thiệp chính trị.

Vụ việc được giới chuyên gia đánh giá là tiền lệ nguy hiểm, có thể làm suy yếu uy tín và hiệu quả hoạt động của Fed trong tương lai.

8. OPEC liên tục tăng sản lượng

Năm 2025, OPEC+ chuyển hướng chiến lược khi chấm dứt chu kỳ cắt giảm sản lượng.

Từ tháng 4, nhóm này từng bước nới hạn chế và liên tục bơm thêm dầu vào thị trường, với các mức tăng ổn định trong giai đoạn tháng 5 – 7, mạnh hơn vào tháng 8 và tiếp tục bổ sung nhẹ trong những tháng cuối năm. Tính chung cả năm, khoảng gần 3 triệu thùng/ngày đã được đưa thêm vào nguồn cung toàn cầu.

Trong giai đoạn này, giá dầu Brent đã giảm từ mức 80 USD/thùng về còn 60 USD/thùng.

Diễn biến giá dầu Brent

Đây là nỗ lực giành lại thị phần trong bối cảnh giá dầu biến động và nhu cầu có dấu hiệu cải thiện. Tuy vậy, việc tăng nguồn cung quá nhanh cũng làm dấy lên lo ngại dư thừa, gây áp lực giảm giá trong nhiều thời điểm. Trước rủi ro này, OPEC+ thông báo sẽ tạm dừng việc tăng sản lượng từ đầu năm 2026, nhằm tránh làm thị trường mất cân đối.

9. Truy tố ông chủ “đế chế lừa đảo” Campuchia

Chen Zhi (Trần Chí), 38 tuổi, đứng đầu Prince Group tại Phnom Penh, bị công tố viên liên bang Brooklyn truy tố về tội gian lận mạng và rửa tiền.

Ngày 15/10, Mỹ truy tố Chủ tịch Tập đoàn Prince Group của Campuchia với cáo buộc điều hành “đế chế lừa đảo trên mạng quy mô toàn cầu”, đồng thời tịch thu số Bitcoin trị giá khoảng 15 tỷ USD. Theo tuyên bố của các công tố viên, đây là vụ tịch thu tài sản lớn nhất trong lịch sử.

Chen Zhi (Trần Chí), 38 tuổi, đứng đầu Prince Group tại Phnom Penh, bị công tố viên liên bang Brooklyn truy tố về tội gian lận mạng và rửa tiền.

Theo cáo buộc, tập đoàn này sử dụng lao động cưỡng bức tại Campuchia để thực hiện “lừa đảo mổ heo” (pig butchering) – thao túng cảm xúc nạn nhân ở Mỹ và nhiều nước khác, dụ họ đầu tư rồi chiếm đoạt tiền.

Nghiên cứu của Đại học Texas cho thấy, loại lừa đảo này đã chiếm đoạt hơn 75 tỷ USD trên toàn cầu, từ tháng 1/2020 đến 2/2024. Theo FBI, riêng năm 2024, các vụ lừa đảo đầu tư tiền ảo đã gây thiệt hại hơn 5.8 tỷ USD.

“Các trò lừa đảo đầu tư của Prince Group đã gây thiệt hại hàng tỷ USD và nỗi khổ khôn lường cho các nạn nhân trên toàn thế giới. Bản cáo trạng và vụ tịch thu lớn nhất trong lịch sử này gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng: dù các đối tượng ở đâu, chúng tôi vẫn sẽ truy đuổi đến cùng”, Công tố viên Mỹ Joseph Nocella tuyên bố.

10. Ngày đen tối của Bitcoin

Chỉ trong vài tháng cuối năm 2025, Bitcoin đã cho thế giới chứng kiến 1 trong những đợt biến động kịch tính nhất lịch sử tiền ảo.

Sau khi thiết lập đỉnh cao mới tại 126,000 USD đầu tháng 10 – một cột mốc khiến cộng đồng đầu tư phấn khích tột độ, “vàng kỹ thuật số” đã nhanh chóng trở mặt với cú lao dốc không thương tiếc.

Chỉ trong vài tuần, Bitcoin đã “bay hơi” hơn 30% giá trị, rơi xuống dưới 80,000 USD USD và xóa sạch toàn bộ thành quả tăng trưởng từ đầu năm.

Diễn biến giá Bitcoin trong năm 2025

Trong đó, ngày 10/10 được xem là ngày đen tối của thị trường tiền ảo và là ngày bán tháo diễn ra khốc liệt nhất.

Tia lửa châm ngòi cuộc khủng hoảng tiền ảo gần đây chính là thông báo thuế quan của ông Trump trên Truth Social. Mối đe dọa áp thuế bổ sung 100% lên Trung Quốc ngày 10/10 đã khiến S&P 500 ghi nhận ngày suy giảm tồi tệ nhất kể từ tháng 4.

Giá tiền ảo sụp đổ chỉ vài phút sau bài đăng khi làn sóng hoảng loạn lan khắp thị trường. Mức giảm trung bình của khoảng 10 ngàn token được CoinDesk theo dõi đạt 47%, thanh lý hơn 19 tỷ USD giao dịch có đòn bẩy và xóa sạch 500 tỷ USD trong vài giờ.

Điều đáng chú ý là ngay cả những “cá voi” và nhà đầu tư lâu năm – thường được mệnh danh là “bàn tay kim cương” – cũng đã mất kiên nhẫn. Khoảng 800 ngàn Bitcoin đã được bán ra trong tháng 10, đánh dấu lượng bán lớn nhất kể từ đầu năm.

Vũ Hạo

FILI

– 08:08 23/12/2025