[Longform] Các ngân hàng toàn cầu ráo riết săn lùng nhân tài tại Nhật Bản

Các ngân hàng toàn cầu ráo riết săn lùng nhân tài tại Nhật Bản

Trong bối cảnh thị trường lao động tại Nhật Bản thuộc hàng khan hiếm nhất thế giới, các nhà tuyển dụng sẵn sàng giữ ứng viên trong phòng phỏng vấn nhiều giờ liền và chiêu đãi họ bằng những bữa tiệc linh đình.

Thuê nhân viên ngân hàng ở Nhật Bản khó đến mức nào?

Một công ty Phố Wall từng giữ một ứng viên trong phòng suốt 2 tiếng đồng hồ chỉ để thuyết phục họ gia nhập. Một số ngân hàng Nhật Bản thậm chí không cho phép nhân viên nghỉ việc, trong khi các ngân hàng khác lại tổ chức tiệc cho cựu nhân viên nhằm lôi kéo họ trở lại làm việc.

Đây chỉ là vài ví dụ về những gì đang diễn ra tại một trong những thị trường lao động khan hiếm nhất toàn cầu, nơi các tổ chức tài chính buộc phải áp dụng nhiều biện pháp cực đoan để tìm kiếm và giữ chân nhân tài. Trong khi các nhân viên ngân hàng tại các trung tâm như Hồng Kông hay London đối mặt với nguy cơ bị cắt giảm việc làm do chiến tranh thương mại làm rung chuyển thị trường, thì tại Tokyo, nguồn nhân lực tài chính vẫn cực kỳ thiếu hụt khi hàng loạt công ty quốc tế đổ xô vào Nhật Bản.

“Cạnh tranh vô cùng khốc liệt”, Jeff Acton, đối tác tại BDA Partners Inc. ở Tokyo, nhận định. “Nhật Bản đang trở thành tâm điểm chú ý và ai cũng muốn mở rộng quy mô để tận dụng xu hướng thị trường”.

Làn sóng tuyển dụng này đã đẩy mức lương tăng mạnh, vốn thường thấp hơn các trung tâm tài chính khác, nhưng hiện đang tăng nhanh hơn. Theo ước tính của các nhà tuyển dụng, thu nhập của các nhà giao dịch thu nhập cố định đã tăng trung bình 15% trong năm 2024. Đối với các nhân viên ngân hàng đầu tư, mức lương đề nghị đã tăng khoảng 10% mỗi năm trong 3 năm qua, theo một nguồn tin am hiểu. Trong một số trường hợp, các công ty dịch vụ tài chính quốc tế cam kết trả cho các nhà giao dịch hàng đầu từ 1 triệu đến 1.5 triệu USD, theo các chuyên gia săn đầu người.

Nhiều yếu tố đặc thù của Nhật Bản đang hội tụ, tạo nên “cơn bão hoàn hảo” cho các doanh nghiệp muốn tuyển dụng và mở ra cơ hội đổi đời cho các nhân viên ngân hàng.

Sự trở lại của lạm phát, chi phí vay vốn thấp và đồng yên yếu đã khiến ngành tài chính, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, quay lại tập trung vào Nhật Bản. Điều này dẫn đến sự bùng nổ giao dịch cổ phiếu và trái phiếu Nhật Bản, cùng làn sóng đầu tư nước ngoài tăng mạnh.

Một ngân hàng Nhật Bản tổ chức lễ cho các sinh viên đại học nhận được đề nghị việc làm tạm thời – Ảnh: Naoki Maeda/Yomiuri Shimbun/AP

Thể hiện niềm tin mạnh mẽ vào triển vọng thị trường, Berkshire Hathaway Inc. của Warren Buffett đã nâng tỷ lệ sở hữu tại 5 tập đoàn thương mại lớn nhất Nhật Bản lên gần ngưỡng 10%, đồng thời phát đi tín hiệu sẵn sàng tiếp tục gia tăng đầu tư trong tương lai. Động thái này diễn ra trong bối cảnh các thương vụ quy mô lớn liên tục xuất hiện, khi doanh nghiệp Nhật Bản ngày càng cởi mở hơn với việc tư nhân hóa, bán công ty con hoặc thâu tóm đối thủ.

Gần đây, Akio Toyoda dẫn dắt thương vụ tư nhân hóa Toyota Industries Corp. trị giá 33 tỷ USD, trong khi tập đoàn mẹ của chuỗi cửa hàng 7-Eleven đang đối mặt với đề nghị mua lại trị giá 52 tỷ USD từ Alimentation Couche-Tard Inc. Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, tổng giá trị các thương vụ liên quan đến doanh nghiệp Nhật Bản được công bố đã tăng hơn 70% trong 12 tháng qua.

Song song đó, Chính phủ Nhật Bản đang tích cực kêu gọi các hộ gia đình chuyển một phần lớn hơn trong tổng số 8,000 tỷ USD tiền mặt và tiền gửi sang đầu tư vào cổ phiếu, qua đó thúc đẩy nhu cầu đối với các cố vấn tài chính. Các quỹ đầu tư tư nhân cũng đang dịch chuyển khỏi Trung Quốc, bị thu hút bởi môi trường cho vay thuận lợi và số lượng lớn doanh nghiệp sẵn sàng chuyển nhượng tại Nhật Bản. Nhu cầu về các nhà giao dịch tại các công ty chứng khoán, đặc biệt ở thị trường lãi suất đồng yên, đang tăng mạnh mẽ.

“Có rất nhiều tiền và rất nhiều người đang đổ dồn về Nhật Bản”, ông Nigel Collins, trưởng bộ phận Nhật Bản kiêm đối tác tại hãng luật quốc tế RPC, nhận định. Ông cho rằng tình trạng thiếu hụt nhân lực sẽ chưa thể sớm kết thúc. “Trong 10 năm tới, chúng ta sẽ chứng kiến Tokyo trở thành một trung tâm quốc tế lớn hơn rất nhiều”.

Các tập đoàn toàn cầu đang ráo riết tận dụng làn sóng hồi sinh của kinh tế Nhật Bản. Citigroup Inc. đang mở rộng đội ngũ ngân hàng đầu tư thêm khoảng 15%. JPMorgan Chase & Co. Tăng cường nhân sự cho các bộ phận huy động vốn và tài trợ. Carlyle Group Inc. cũng dự kiến tuyển thêm 10 chuyên gia để vận hành quỹ mua lại doanh nghiệp Nhật Bản trị giá 3 tỷ USD. Bên cạnh đó, Bank of America Corp., Bain Capital và Blue Owl Capital Inc. đang đẩy mạnh tuyển dụng, mở rộng quy mô hoạt động tại thị trường này.

Takaomi Tomioka, đồng trưởng bộ phận Nhật Bản của Carlyle, cho biết: “Nhiều quỹ đầu tư mới thành lập tại Nhật Bản đang ráo riết tìm kiếm nhân sự”. Ông chia sẻ thêm, khi Carlyle bước chân vào thị trường Nhật Bản cách đây 25 năm, chỉ có một vài quỹ đầu tư tư nhân hoạt động. Hiện nay, con số này đã vượt quá 100. “Cạnh tranh thực sự rất khốc liệt”.

Tỷ lệ thất nghiệp của Nhật Bản thấp nhất trong nhóm G7

Tỷ lệ thất nghiệp mới nhất tính đến 09/06/2025. Nguồn: Bloomberg.

Các ngân hàng và công ty quản lý quỹ tại Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng, khi tỷ lệ thất nghiệp chỉ ở mức 2.5% chỉ bằng hơn một nửa so với Mỹ. Lực lượng lao động ngày càng già hóa cùng với sự phục hồi của thị trường khiến mỗi ứng viên thường có nhiều lựa chọn việc làm hấp dẫn.

Giám đốc điều hành Bank of America, Brian Moynihan, cho biết vào tháng 3 rằng hiện nay đặc biệt khó tìm được các nhà giao dịch lãi suất dày dạn kinh nghiệm, nhất là trong bối cảnh thị trường trái phiếu chính phủ Nhật Bản đang trở nên sôi động trở lại.

Lương cho các vị trí tài chính cấp cao tại châu Á có sự khác biệt

Lương quy đổi sang USD theo tỷ giá ngày 09/06/2025. Nguồn: Hướng dẫn lương châu Á 2025 của Hays

Việc các bạn trẻ tài năng nhận được 5 hoặc 6 lời mời làm việc cùng lúc không còn là chuyện hiếm gặp, khiến nhiều người liên tưởng đến cuộc chiến nhân sự khốc liệt của Nhật Bản thời kỳ hoàng kim của kinh tế vào những năm 1980. Chẳng hạn, một sinh viên tốt nghiệp ngành khoa học xã hội tại một trong những trường đại học hàng đầu Nhật Bản năm ngoái đã nhận được đề nghị làm giao dịch viên tại một ngân hàng châu Âu và vị trí bán hàng tại một công ty Mỹ. Khi từ chối công việc bán hàng, ứng viên này lập tức được mời vào phòng của một công ty Phố Wall, nơi các giám đốc điều hành dành hẳn 2 tiếng đồng hồ thuyết phục và không cho rời khỏi phòng.

“Nhu cầu đối với nhân tài trẻ hiện ở mức cực kỳ cao”, Max Darnton, nhà sáng lập Fredriks, công ty tuyển dụng toàn cầu đang mở rộng hoạt động tại Tokyo, nhận định. “Ai cũng muốn tuyển dụng”.

Thị trường lao động khan hiếm giúp thúc đẩy tăng lương danh nghĩa tại Nhật Bản

Lương danh nghĩa so với cùng kỳ năm trước. Nguồn: Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản

Những tân binh trẻ chia sẻ rằng quá trình chiêu mộ đôi khi bao gồm cả những bữa tối trong phòng riêng tại các nhà hàng sang trọng bậc nhất Tokyo, hoặc tại những địa điểm bình dân nhộn nhịp ở khu Otemachi và Roppongi.

Yamashita, 23 tuổi, đã nhận được công việc bán hàng giao dịch định lượng tại một trong những ngân hàng lớn sau quá trình tuyển dụng kéo dài suốt 1 năm. Ở giai đoạn cuối, các ngân hàng đối thủ liên tục tìm cách lôi kéo anh bằng những cuộc gọi kéo dài hơn 1 tiếng mỗi ngày cùng các lời mời ăn uống. Anh cho biết mình từng đổ bệnh vì bị săn đón quá mức.

“Tôi nghĩ bạn sẽ không thấy kiểu cạnh tranh ngầm, khốc liệt này ở ngoài lĩnh vực ngân hàng đầu tư tại Nhật Bản”, anh nói, từ chối tiết lộ tên đầy đủ. “Thực sự rất căng thẳng”.

Dù thường nắm thế chủ động, các nhân viên ngân hàng trẻ vẫn nhanh chóng phải đối mặt với nhiều thử thách sau khi nhận việc. Một số thực tập sinh và nhân viên mới cho biết họ thường xuyên phải đi uống cùng đồng nghiệp, trong một xã hội mà việc uống rượu với đồng nghiệp và khách hàng là chuyện thường ngày. Yamashita kể rằng các quản lý muốn kiểm tra xem nhân viên trẻ có thể uống rượu tốt không, đồng thời vẫn phải trò chuyện thông minh về thị trường và kinh tế. Những buổi đi bar này có thể lên tới 30 người, trong đó quản lý thường chiếm số lượng áp đảo so với nhân viên trẻ.

Ứng viên có thể nắm thế chủ động, nhưng vẫn phải trải qua thử thách. Các nhân viên mới cho biết thường xuyên phải đi bar để quản lý kiểm tra khả năng uống rượu. Ảnh: Noriko Hayashi/Bloomberg

Yuta Kato, 21 tuổi, hiện vẫn là sinh viên năm 3 tại Đại học Keio danh giá nhưng đã trực tiếp trải nghiệm cuộc chiến nhân sự. Anh tham dự nhiều buổi gặp gỡ không chính thức, nơi các cựu sinh viên Keio giới thiệu về công ty của mình. Những người làm tại công ty nước ngoài thường nhấn mạnh mức lương cao hơn và sự ổn định công việc, bất chấp thông tin về sa thải trong ngành trên toàn cầu, Kato cho biết.

Sinh viên cũng tận dụng quá trình “shukatsu”, tức săn việc, để tạo lợi thế cho mình. Họ sẽ nhận đề nghị từ một công ty trong nước tuyển sớm, rồi cố gắng tìm được đề nghị tốt hơn từ các ngân hàng Phố Wall hoặc các nhà quản lý tài sản lớn thường tuyển muộn hơn, Kato nói. Nếu nhận được đề nghị sau, họ có thể từ chối đề nghị đầu tiên.

Nhật Bản là thị trường đặc thù

Nhật Bản đặt ra những thách thức riêng cho các công ty toàn cầu muốn mở rộng, trong đó rào cản ngôn ngữ là lớn nhất. Không giống như Hồng Kông hay thậm chí Thượng Hải, các nhà giao dịch và nhân viên ngân hàng không thể chỉ sử dụng tiếng Anh và tiếng Nhật là bắt buộc. Việc điều chuyển nhân sự giàu kinh nghiệm từ New York hay London sang Nhật Bản cũng rất hiếm khi khả thi.

Các ngân hàng còn đối mặt với văn hóa đề cao sự trung thành. Nhân viên thường gắn bó cả đời với một công ty, khiến các doanh nghiệp nước ngoài gặp khó khăn khi “săn đầu người”. Dù điều này đang dần thay đổi với thế hệ trẻ, đây vẫn là đặc điểm ăn sâu trong thị trường lao động Nhật Bản. Thêm vào đó, các công ty Phố Wall không có sức hút lớn tại Tokyo như ở Hồng Kông hay Singapore.

“Các công ty toàn cầu muốn mở rộng hoặc gia nhập Nhật Bản đôi khi không nhận ra thị trường này khác biệt thế nào, một số quỹ nổi tiếng ở Mỹ có thể không có chút tiếng tăm nào tại đây”, Darnton từ Fredriks nhận xét.

Khác biệt văn hóa cũng khiến việc tuyển dụng của các công ty nước ngoài trở nên khó khăn, bởi ứng viên thường không nói “không” để tránh làm phật lòng người khác, theo Tsewang Bhotia, đối tác tại Tenzin Partners tại Hồng Kông.

“Đọc vị ứng viên rất khó”, Bhotia nói. “Họ sẽ là những tay chơi poker xuất sắc”.

Trong khi đó, các sinh viên tốt nghiệp từ các trường hàng đầu Nhật Bản ngày càng ít quan tâm đến lĩnh vực tài chính, do e ngại những giờ làm việc kéo dài và áp lực hàng ngày tại sàn giao dịch và phòng thương vụ. Đối với nhiều người, startup, quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc công ty tư vấn hấp dẫn hơn. Số lượng nhân viên từ 20 đến 34 tuổi trong lĩnh vực dịch vụ tài chính đã giảm xuống còn 380,000 người vào năm ngoái, mức thấp nhất kể từ năm 2002, theo Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản. Điều này phản ánh lực lượng lao động thu hẹp và xu hướng chuyển dịch của người trẻ sang các lĩnh vực khác.

“Tỷ lệ người muốn chuyển sang ngành khác ngoài tài chính đang tăng”, Yoshiki Kumazawa, giám đốc tuyển dụng dịch vụ tài chính tại Morgan McKinley Nhật Bản, nhận định và gọi thị trường lao động là “không lành mạnh” đối với các ngân hàng nước ngoài. “Người càng tài năng càng có xu hướng thử sức ở lĩnh vực hoàn toàn khác”.

Muốn cân bằng giữa công việc và cuộc sống

Khi Jack Brennan bắt đầu công việc tuyển dụng cách đây 7 năm, anh chưa từng giới thiệu các vị trí tại startup cho những nhân viên ngân hàng trẻ. Giờ đây, điều này đã trở nên phổ biến khi ngày càng nhiều người trẻ chứng kiến bạn bè mình gia nhập startup và gặt hái thành công.

“Đối với ứng viên Nhật Bản, lương không phải là lý do chính khiến họ chuyển việc”, Brennan, nhà tuyển dụng tại FLUX Inc. ở Tokyo, cho biết. “Thường thì họ muốn cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Họ mong muốn có lại những ngày cuối tuần và được ngủ nhiều hơn”.

Brennan thậm chí còn phải hướng dẫn khách hàng cách nghỉ việc, điều này vẫn là cú sốc đối với một số quản lý cấp cao, những người khó chấp nhận việc nhân viên mới ra trường chỉ làm 2, 3 năm đã xin nghỉ. Theo ước tính của Viện Nghiên cứu Nhật Bản, số lượng lao động toàn thời gian chuyển việc mỗi năm đã tăng khoảng 50% kể từ năm 2013.

Atoka Jo, 28 tuổi, năm ngoái đã rời vị trí giao dịch viên thị trường mới nổi tại Goldman Sachs Group Inc. ở Tokyo để chuyển sang làm việc trong lĩnh vực đầu tư tư nhân và đầu tư mạo hiểm tại một công ty Nhật Bản. Cô quyết định thay đổi để có thể tạo ra tác động lớn hơn với công việc của mình.

“Tôi có trách nhiệm phát triển doanh nghiệp mà mình đầu tư”, cô chia sẻ. “Tôi cảm thấy việc biến mọi thứ thành của mình thực sự rất quan trọng”.

Cuộc chiến săn tìm nhân tài đã buộc các công ty phải áp dụng nhiều phương thức tuyển dụng mới lạ, bên cạnh việc tăng lương. SMBC Nikko Securities Inc. tổ chức tiệc nhiều lần trong năm cho cựu nhân viên nhằm lôi kéo họ quay trở lại, trong khi Nomura Holdings Inc. xây dựng mạng lưới cựu nhân viên phục vụ cho công tác tuyển dụng.

Các sinh viên tốt nghiệp từ các trường hàng đầu Nhật Bản ngày càng ít quan tâm đến lĩnh vực tài chính, do lo ngại những giờ làm việc kéo dài và áp lực thường trực tại sàn giao dịch và phòng thương vụ – Ảnh: Shoko Takayasu/Bloomberg

Các nhân viên ngân hàng đầu tư trẻ tại các công ty toàn cầu thường nhận mức lương khoảng 20 triệu yên (138,303 USD) mỗi năm sau 2 hoặc 3 năm làm việc. Ở New York, con số này vào khoảng 200,000 USD, theo ước tính của các chuyên gia săn đầu người. Các quỹ đầu tư tư nhân đặc biệt mạnh tay, có quỹ sẵn sàng trả cho một nhân viên cấp cao tới 350,000 USD cho năm đầu tiên, theo Kumazawa tại Morgan McKinley.

Tuy nhiên, lương thưởng và đãi ngộ cao vẫn chưa chắc đủ sức hấp dẫn trong một thị trường mà người lao động nắm nhiều quyền lực.

“Chúng tôi cần xây dựng tổ chức và môi trường làm việc nơi nhân viên cảm thấy yêu thích công việc và tin rằng họ có thể phát triển”, Masamichi Koike, phó chủ tịch kiêm cựu trưởng bộ phận thị trường của Sumitomo Mitsui Financial Group Inc., nhận định. “Nếu không có môi trường như vậy, dù trả lương cao đến đâu, người lao động cũng sẽ không ở lại”.

Quốc An (Theo Bloomberg)

FILI

– 18:08 16/06/2025