Dư địa can thiệp chính sách tiền tệ hạn chế, chính sách tài khóa vẫn tăng trưởng trong trung, dài hạn

Dư địa can thiệp chính sách tiền tệ hạn chế, chính sách tài khóa vẫn tăng trưởng trong trung, dài hạn

Mặc dù dư địa để can thiệp bằng chính sách tiền tệ bị hạn chế, nhưng chính sách tài khóa vẫn có thể tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong trung và dài hạn. Chính sách tiền tệ vẫn phải đối mặt với dư địa hạn chế về tiếp tục cắt giảm lãi suất trong trường hợp USD tiếp tục mạnh lên và gây ra áp lực cho tỷ giá.

Tại sự kiện Ngân hàng Thế giới (Word Bank) công bố báo cáo “Hành trình bứt phá: Chuyển đổi sang xe điện tại Việt Nam” sáng ngày 12/03/2025, các chuyên gia đã dự báo tình hình kinh tế Việt Nam năm 2025, can thiệp chính sách tiền tệ và tài khóa.

Tăng trưởng GDP Việt Nam dự kiến đạt 6.8% trong năm 2025

Ông Sacha Dray – Chuyên gia kinh tế

Tại sự kiện, ông Sacha Dray – Chuyên gia kinh tế dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam dự báo giảm xuống 6.8% trong năm 2025 trước khi ổn định ở mức 6.5% trong năm 2026. Các hoạt động xuất khẩu phục hồi trong năm 2024 dự kiến chậm lại trong năm 2025 và tiếp tục giảm trong năm 2026 do dự báo tăng trưởng kinh tế chậm lại trong ngắn hạn ở Trung Quốc và Mỹ – các đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam – cũng như viễn cảnh bất định về thương mại toàn cầu trong điều kiện dự kiến có sự chuyển dịch về chính sách thương mại. Các hoạt động kinh tế và dịch vụ trong nước tiếp tục được củng cố trong năm 2025 và sang năm 2026 do được tạo đà khi thị trường bất động sản phục hồi.

Lạm phát toàn phần dự kiến vẫn thấp hơn chỉ tiêu, nhưng vẫn cần thận trọng. Giá lương thực thực phẩm đã ổn định, lạm phát vẫn được neo giữ trong năm 2024 và dự kiến ổn định ở mức 3.5% trong các năm 2025-2026, thấp hơn mục tiêu 4.5-5% cho năm 2025. 

Đầu tư nước ngoài và thương mại dự kiến vẫn là những động lực tăng trưởng quan trọng trong các năm 2025-2026, nhưng trong điều kiện bất định gia tăng. Tài khoản vãng lai được dự báo vẫn đạt thặng dư, chủ yếu nhờ cán cân thương mại hàng hóa. Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam được cho là vẫn ổn định trong ngắn và trung hạn, do các nhà đầu tư nước ngoài vẫn quan tâm đến Việt Nam.

Ngân sách dự kiến bội chi trong các năm 2025-2026 do tăng chi tiêu theo dự toán. Bội chi ngân sách dự kiến lên đến 1.4% GDP trong năm 2025, sau đó giảm còn 1% trong năm 2026 khi Chính phủ có kế hoạch tiếp tục giảm dư nợ trong điều kiện tăng trưởng vẫn cao hơn lãi suất. Chi ngân sách năm 2025 dự kiến tăng thêm 20% so với năm 2024, do kế hoạch đầu tư cho một số dự án hạ tầng của quốc gia cũng như tăng lương trong khu vực Nhà nước và chi trả nghỉ việc trong quá trình tái cơ cấu bộ máy Nhà nước. Thu ngân sách trong nước được cải thiện dự kiến sẽ hạ thấp bội chi ngân sách trong năm 2025 và hỗ trợ cho quá trình củng cố cân đối tài khóa, dự kiến bắt đầu từ năm 2026. Các biện pháp dự kiến về thu ngân sách bao gồm mở rộng cơ sở thu từ thuế, giảm thất thoát các nguồn thu từ thuế – cụ thể trong lĩnh vực thương mại điện tử – và đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý ngân sách.

Ông Sacha Dray cho rằng các triển vọng trên còn phụ thuộc vào những rủi ro tiêu cực cả trong nước và bên ngoài. Do độ mở của Việt Nam rất lớn, các yếu tố bất định chính bao gồm tăng trưởng toàn cầu thấp hơn dự kiến và thương mại bị gián đoạn, nhất là ở các đối tác thương mại lớn như Mỹ, Liên minh châu Âu và Trung Quốc. Những diễn biến đó, bao gồm những bất định gia tăng do chuyển hướng chính sách thương mại và sự chia rẽ ngày càng sâu sắc về thương mại, có thể gây ảnh hưởng đến xuất khẩu hàng chế biến, chế tạo, sản lượng công nghiệp và tăng trưởng của Việt Nam.

Nhìn vào trong nước, thị trường bất động sản lâu có thể phục hồi hơn dự kiến, gây tác động bất lợi đến đầu tư của khu vực tư nhân, với đóng góp quan trọng của nó cho tăng trưởng kinh tế. Nếu chất lượng tài sản trong khu vực tài chính bị suy giảm thêm, năng lực cho vay của các ngân hàng có thể bị ảnh hưởng. Là một trong những quốc gia có nguy cơ dễ tổn thương nhất với biến đổi khí hậu, rủi ro về thiên tai ngày càng lớn đối với Việt Nam.

Bên cạnh đó là những cơ hội tích cực cho triển vọng tăng trưởng của Việt Nam. Tăng trưởng cao hơn ở Mỹ và Liên minh châu Âu, nhất là về nhu cầu tiêu dùng, có thể làm cho nhu cầu về hàng xuất khẩu của Việt Nam cao hơn dự báo. Lãi suất trên thế giới hạ nhiệt sẽ thu hẹp chênh lệch lãi suất và làm giảm áp lực tỷ giá giữa USD/VND. Đầu tư công được đẩy mạnh có thể hỗ trợ tổng cầu và đóng góp cho tăng trưởng. Quá trình phục hồi thị trường bất động sản được đẩy nhanh nhờ phê duyệt dự án nhanh hơn có thể tiếp tục đẩy mạnh nhu cầu trong nước.

Dư địa can thiệp chính sách tiền tệ hạn chế, chính sách tài khóa tăng trưởng trong trung và dài hạn

Mặc dù dư địa để can thiệp bằng chính sách tiền tệ bị hạn chế, nhưng chính sách tài khóa vẫn có thể tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong trung và dài hạn. Chính sách tiền tệ vẫn phải đối mặt với dư địa hạn chế về tiếp tục cắt giảm lãi suất trong trường hợp USD tiếp tục mạnh lên và gây ra áp lực cho tỷ giá.

Mặc dù nền kinh tế được dự báo đạt tăng trưởng vững chắc trong các năm 2025-2026, nhưng tình trạnh thiếu hụt hạ tầng như hiện nay đòi hỏi phải đầu tư mạnh mẽ hơn. Dư địa tài khóa hiện cho phép dành nguồn lực cần có cho những dự án hạ tầng để đảm bảo động lực tăng trưởng bền vững trong trung và dài hạn. Quản lý tối ưu đầu tư công cần được thực hiện song hành với đẩy mạnh đầu tư – trong các lĩnh vực như năng lượng, hậu cần (logistics), và giao thông vận tải – nhằm đảm bảo triển khai đầu tư đảm bảo hiệu suất, đúng kế hoạch và theo thứ tự ưu tiên.

Trên cơ sở những cải cách gần đây, bước đi tiếp theo cần thực hiện vẫn là giảm nhẹ rủi ro và nguy cơ dễ tổn thương trong khu vực tài chính. Cấp có thẩm quyền có thể khuyến khích các ngân hàng cải thiện hệ số an toàn vốn và tăng cường khung thể chế về giám sát an toàn (bao gồm để phát hiện và xử lý vấn đề phát sinh do ngân hàng liên kết với các tập đoàn doanh nghiệp) và can thiệp sớm (sớm xác định vấn đề và ngăn ngừa khủng hoảng).

Mặc dù Luật về các tổ chức tín dụng đã được sửa đổi để tăng cường thêm, nhưng hiện vẫn có những bất cập trong một số nội dung, bao gồm giám sát tổng hợp theo tập đoàn, nhất là đối với những ngân hàng có liên kết với lĩnh vực kinh tế. Các nội dung khác đòi hỏi phải quan tâm bao gồm xử lý ngân hàng yếu kém và quản lý khủng hoảng, đồng thời phòng vệ pháp lý cho cán bộ giám sát. 

Việt Nam cần cải thiện khả năng thích ứng về năng lượng nhằm giảm nhẹ rủi ro về nguồn cung, gây cản trở tăng trưởng. Củng cố các mục tiêu được đề ra trong Kế hoạch Tiết kiệm Năng lượng Quốc gia (VNEEP3) với mức giảm từ 8-10% vào năm 2030 sẽ cải thiện năng suất ngành công nghiệp và giảm cường độ năng lượng. Cấp có thẩm quyền nên xem xét việc thực hiện các chỉ tiêu pháp lệnh và công cụ theo dõi. Điều quan trọng là phải tránh chậm trễ trong cấp phép và nâng cao năng lực sản xuất điện theo quy hoạch để đảm bảo an ninh năng lượng và hỗ trợ cho giai đoạn tăng trưởng kinh tế xã hội tiếp theo. Nhu cầu điện được dự báo gia tăng trong những thập kỷ tới, bao gồm nhu cầu từ những phân khúc mới như xe điện và chuyển đổi số. Hơn nữa, để thực hiện tăng công suất điện tái tạo theo quy hoạch, cần có cơ chế rõ ràng về định giá, đấu thầu mua sắm, đảm bảo khả năng huy động vốn thương mại, định hướng rõ ràng về chuyển đổi sang thị trường buôn bán điện ở Việt Nam, sự chắc chắn trong quy hoạch và quy định là điều rất quan trọng để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư.

Cuối cùng, cải cách cơ cấu là điều kiện cần để đảm bảo tăng trưởng bền vững trong dài hạn. Các cấp có thẩm quyền nên đẩy nhanh những cải cách cơ cấu nhằm tăng cường môi trường pháp lý trong những ngành dịch vụ xương sống và trọng yếu (như công nghệ thông tin và truyền thông, điện, giao thông vận tải), để chuyển đổi xanh nền kinh tế, cải thiện nguồn nhân lực và môi trường kinh doanh. Tiếp tục đa dạng hóa thương mại (cả về thị trường và sản phẩm) đồng thời tăng cường hội nhập thương mại khu vực theo chiều sâu và khả năng kết nối cũng sẽ làm giảm nguy cơ khi thương mại toàn cầu bị chia rẽ và đảm bảo nền kinh tế có khả năng chống chịu tốt hơn. Bên cạnh đó, tiếp tục thúc đẩy khu vực tư nhân trong nước hội nhập vào các chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao tỷ lệ tham gia của các cơ sở cung ứng trong nước cho các doanh nghiệp FDI, là cách để đảm bảo hội nhập thương mại đem lại đóng góp nhiều hơn nữa cho Việt Nam.

Cát Lam

FILI

– 13:30 12/03/2025