Đang mua hơn 2 tỷ m³ khí đốt Nga với giá rẻ bèo mỗi năm, quốc gia châu Âu ‘chết lặng’ trước động thái dứt khoát của EU, rơi vào tình thế ‘gần như vô vọng’

Bộ trưởng Năng lượng và Khai khoáng Serbia, bà Dubravka Djedovic-Handanovic, cho biết đất nước đang rơi vào “tình thế cực kỳ khó khăn và gần như vô vọng” sau khi Hội đồng Liên minh châu Âu (EU) thông qua quyết định loại bỏ dần việc mua khí đốt tự nhiên của Nga.

“EU đã phê duyệt lệnh cấm trung chuyển khí đốt Nga qua lãnh thổ khối tới các nước thứ ba, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/1/2026”, bà Djedovic-Handanovic viết trên Instagram.

“Điều này đồng nghĩa Bulgaria sẽ không cho phép khí đốt Nga đi qua đường ống Balkan Stream, khiến Serbia bị ảnh hưởng nặng nề trong tương lai”, bộ trưởng Djedovic-Handanovic nói.

Theo bộ trưởng, nhờ “quan hệ tốt đẹp của Tổng thống Aleksandar Vucic với các nhà lãnh đạo thế giới”, Belgrade đang nỗ lực tìm giải pháp để tháo gỡ tình thế hiện nay.

“Tuy nhiên, tình hình gần như vô vọng, đặc biệt khi xét đến các vấn đề hiện tại với Tập đoàn Dầu khí Serbia (NIS). Serbia, vốn không tham gia bất kỳ cuộc xung đột nào, lại đang phải chịu thiệt hại vô cớ. Dù vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục làm mọi thứ có thể để người dân không phải gánh chịu những hệ quả mà chúng ta đang đối mặt”, bà nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội Serbia, bà Ana Brnabic, trước đó cũng gọi quyết định của EU là “thảm khốc” và cho rằng hiện chưa có lối thoát cho khủng hoảng năng lượng. Bà cho biết Belgrade đang chờ Tổng thống Vucic trở về từ Hungary với hy vọng ông có thể đưa ra giải pháp.

Ngày 20/10, Hội đồng EU đã thông qua lệnh cấm hoàn toàn việc mua khí đốt Nga theo lộ trình, có hiệu lực từ ngày 1/1/2028. Quyết định này áp dụng cho cả khí đốt đường ống lẫn khí tự nhiên hóa lỏng (LNG). Từ ngày 1/1/2026, EU sẽ cấm ký mới các hợp đồng khí đốt với Nga, yêu cầu các hợp đồng ngắn hạn phải kết thúc trước ngày 17/6/2026, trong khi hợp đồng dài hạn được phép duy trì đến đầu năm 2028. Nghị viện châu Âu đang thúc đẩy lệnh cấm chặt chẽ hơn, yêu cầu dừng toàn bộ nhập khẩu khí đốt Nga từ ngày 1/1/2027. Hungary cho biết sẽ xin miễn trừ khỏi các quy định này.

Tình hình của Serbia trở nên phức tạp hơn sau khi Bộ Tài chính Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Gazprom Neft, Tổng giám đốc Alexander Dyukov, và NIS hồi tháng 1/2025. Kể từ đó, NIS đã nhiều lần được miễn trừ tạm thời, song các lệnh hạn chế chính thức có hiệu lực từ ngày 9/10.

Tổng thống Aleksandar Vucic cho biết Serbia không đổ lỗi cho Nga về các lệnh trừng phạt nhằm vào NIS, đồng thời kêu gọi Moscow cùng tìm giải pháp chung.

Các cơ sở sản xuất chính của NIS đặt tại Serbia, Bosnia & Herzegovina, Bulgaria, Romania và Hungary. Cổ đông lớn nhất là Gazprom Neft (44,85%), tiếp theo là Chính phủ Serbia (29,87%) và Intelligence JSC – công ty có trụ sở tại St. Petersburg, do Gazprom Capital kiểm soát (11,3%).

Năm 2022, Serbia đã ký một thỏa thuận ba năm với Gazprom để cung cấp 2,2 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm. Hợp đồng này đã hết hạn vào tháng 5, nhưng đã được gia hạn đến cuối tháng 9, và gần đây lại được gia hạn đến cuối tháng 10. Theo thỏa thuận hiện tại, Serbia nhận 6,1 triệu m³ khí đốt/ngày với giá ưu đãi 290 euro (330 USD)/1.000 m³, thấp hơn đáng kể so với mặt bằng giá thị trường châu Âu (hơn 400 USD/1.000 m³).

Tháng trước, Dusan Bajatovic, Tổng Giám đốc công ty nhập khẩu và phân phối khí đốt nhà nước Srbijagas, cho biết Serbia sẽ ký một thỏa thuận mới kéo dài 3 năm với Gazprom vào tháng 10 để nhập khẩu 2,5 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm.

Tham khảo: Tass