Chứng khoán Việt Nam quá rẻ nhưng nhà đầu tư đừng chỉ quan tâm “ba chữ cái”

Tháng 6/2022, Finhay hoàn tất mua lại Công ty cổ phần Chứng khoán Vina (VNSC), trở thành một trong những Fintech đầu tiên tại Việt Nam sở hữu công ty chứng khoán (CTCK). Một năm sau khi sở hữu CTCK, nền tảng đầu tư thông minh VNSC by Finhay chính thức ra đời đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của startup 6 năm tuổi trên thị trường tài chính.

Trong cuộc phỏng vấn với chúng tôi, ông Nghiêm Xuân Huy – Chủ tịch VNSC by Finhay cho biết, với định vị là một định chế tài chính toàn diện, VNSC by Finhay đặt mục tiêu giúp nhóm nhà đầu tư bán chuyên tiếp cận với sản phẩm đầu tư một cách dễ dàng và bình đẳng, từ đó quản lý và gia tăng tài sản một cách bền vững, tối ưu về nguồn lực và thời gian.

Điều gì khiến một công ty Fintech như Finhay mạnh dạn thâu tóm công ty chứng khoán trong thời điểm thị trường biến động giảm mạnh?

Thời điểm đó, Finhay luôn mong muốn sở hữu công ty chứng khoán hoặc công ty quản lý quỹ nhằm mang lại cho nhà đầu tư nền tảng đầu tư thông tin uy tín với độ tin cậy cao. Thương vụ gọi vốn 25 triệu USD của Finhay năm 2022 giúp công ty có thêm nguồn lực để mở rộng kinh doanh, củng cố hạ tầng công nghệ sau khi mua VNSC.

Việc sở hữu công ty chứng khoán khẳng định chúng tôi không đơn thuần chỉ là một Fintech mà là một định chế tài chính toàn diện, ứng dụng công nghệ hỗ trợ khách hàng quản lý tài sản và cung cấp dịch vụ môi giới tài chính.

Ra mắt khi thị trường chung khó khăn, nhiều công ty chứng khoán rơi vào cảnh thua lỗ, VNSC by Finhay thích nghi như thế nào?

Có vẻ hơi lạc quan nhưng tôi thấy không hề khó khăn. Ngược lại, biến động trong năm 2022 còn mở ra cơ hội để mua lại công ty chứng khoán với giá rất hợp lý. Nhìn dài hạn, chứng khoán Việt Nam còn quá nhiều tiềm năng và những biến động nhỏ trên một con sóng lớn là chuyện rất bình thường của mọi thị trường.

Số tài khoản giao dịch chứng khoán đến nay đã vượt ngưỡng 7,3 triệu, ước tính mỗi người có khoảng 3 tài khoản thì trung bình có đến 2,5 triệu người tham gia thị trường chứng khoán. Thị trường chứng khoán của các nước khác đã có hàng trăm năm trong khi thị trường Việt Nam chỉ có khoảng 24 năm tuổi nên dư địa tăng trưởng còn rất lớn.

Sau khi thâu tóm VNSC, Finhay đã thay đổi như thế nào?

Trước thương vụ M&A, VNSC chủ yếu tập trung trong mảng tư vấn, môi giới. Sau khi được Finhay mua lại, công ty cung cấp đa dạng sản phẩm tài chính cho nhà đầu tư cá nhân từ giao dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ. Mục tiêu của chúng tôi không thay đổi, đó là dùng công nghệ giúp người dân Việt Nam, đặc biệt là nhóm nhà đầu tư bán chuyên, tiếp cận với sản phẩm đầu tư một cách dễ dàng và bình đẳng, từ đó quản lý và gia tăng tài sản một cách tối ưu về nguồn lực và thời gian.

Hiện nay, chúng tôi có hơn 130.000 tài khoản, trong đó có 66.000 tài khoản đã có số lưu ký chứng khoán và bình quân mỗi tháng đem về khoảng 10.000 tài khoản mở mới cho thị trường.

Trên thị trường từ trước đến nay có rất nhiều công ty chứng khoán lớn tập trung vào nghiệp vụ môi giới, IB, tự doanh,..Với định vị là CTCK số trẻ, VNSC by Finhay cần chọn phân khúc phù hợp và chúng tôi cho rằng mảng quản lý quỹ là phân khúc cần thiết cho dài hạn.

Điều gì khiến cho VNSC by Finhay quyết định tái cấu trúc ra mô hình chứng khoán số trong khi phải đầu tư lớn và thu lời vốn lâu?

Định vị CTCK số, chúng tôi tập trung vào tệp khách hàng thay vì chạy theo mô hình môi giới truyền thống. Về dài hạn, số hoá chứng khoán sẽ tối ưu hơn rất nhiều so với việc sử dụng môi giới bằng người. Đầu tư hệ thống công nghệ có thể sẽ phải bỏ ra 1-2 triệu USD, dù khó hồi vốn nhanh nhưng mục tiêu thu hồi vốn trong 5-10 năm hoàn toàn khả thi.

Với quy mô giao dịch như hiện tại, CTCK có thể sử dụng con người để phục vụ. Nhưng nếu số lượng giao dịch tăng lên, như khi áp dụng giao dịch thuật toán thì không áp dụng đầu tư hệ thống công nghệ sẽ khó đáp ứng. Chưa kể tệp khách hàng chủ yếu của VNSC by Finhay chủ yếu là những người có số dư tài khoản 20-500 triệu, họ có thể giao dịch không nhiều tiền nhưng đặt rất nhiều lệnh. Nếu không số hoá mô hình thì khó có thể phục vụ khách hàng.

Không sử dụng môi giới, tại sao VNSC by Finhay lại hướng đến nhóm nhà đầu tư “nhỏ lẻ”, trong khi số đông trên thị trường vẫn quen được “phím hàng”?

Tệp khách hàng ưa thích trading và phím hàng chỉ là một phần, đừng nói thị trường chỉ có “ba chữ cái” – (mã chứng khoán – PV) vì nó không “healthy”. Với lượng nhà đầu tư có thể bùng nổ trong tương lai, chúng ta cần chuyên nghiệp hóa vấn đề quản lý tài sản, mà đã chuyên nghiệp không thể nói mãi câu chuyện hôm nay mã là gì, ngày mai tăng giảm ra sao, bởi điều đó không ai biết được. Thay vào đó, nhà đầu tư nên tập trung vào mục tiêu tích lũy tài sản thông qua đa dạng các sản phẩm ví dụ như tiền gửi ngân hàng, trái phiếu và chứng chỉ quỹ ,… sẽ chuẩn chỉnh hơn.

Thị trường nói về câu chuyện 3 triệu người đầu tư chứng khoán, nhưng chúng tôi nhìn câu chuyện rộng hơn là có thể có 12 triệu người tham gia thị trường trong tương lai. Với nhận định triển vọng thị trường vẫn tiếp tục rộng mở trong dài hạn, VNSC tập trung vào phần 12 triệu người trên và trong đó có rất nhiều người có nhu cầu đầu tư nhưng chưa có kiến thức và thời gian theo dõi thị trường. Đó là lý do chúng tôi tập trung vào nhóm nhà đầu tư bán chuyên.

VNSC by Finhay có những sản phẩm gì để đón đầu mô hình chứng khoán số?

Sản phẩm của chúng tôi tập trung rất nhiều vào công nghệ nhằm tối ưu hoá trải nghiệm người dùng. AI sẽ là một trong những công nghệ chủ chốt giúp VNSC by Finhay giải quyết những khó khăn và trở ngại của nhà đầu tư bán chuyên trong quá trình vừa đi làm vừa đầu tư.

Trong đó, AI Speed Reporter là tính năng có ưu điểm tìm kiếm, tổng hợp và truyền tải những thông tin mới nhất trong vòng 5 phút về các mã cổ phiếu mà nhà đầu tư đang theo dõi/quan tâm, đồng thời đưa ra đánh giá mức độ tác động của tin tức đó đến mã cổ phiếu. Nhờ vậy, nhà đầu tư có thêm thông tin quan trọng để ngay lập tức đưa ra hành động phù hợp với khoản đầu tư của mình, mà không cần mất nhiều thời gian để tìm kiếm, đọc và đánh giá thông tin trên internet.

Bên cạnh đó, tính năng Schedule Investment Plan (SIP) – công cụ hỗ trợ đầu tư tự động vào các sản phẩm chứng chỉ quỹgiúp nhà đầu tư chủ động thiết lập những chiến lược đầu tư như mua trung bình giá (DCA) một cách tự động, theo lịch trình cụ thể, không tốn thời gian theo dõi.

Nền tảng này cũng mang đến trải nghiệm đầu tư đơn giản với công cụ trực quan, các thao tác cơ bản như nạp – rút tiền, đặt lệnh… được thực hiện trong thời gian dưới 1 phút.

Các công ty chứng khoán trên thị trường hiện cũng không ngừng phát triển công nghệ, VNSC by Finhay làm gì để cạnh tranh?

Các công ty chứng khoán khác đều theo đuổi chiến lược chuyển đối số, nhưng với VNSC by Finhay, chúng tôi đã có gene ứng dụng công nghệ, và đó là lợi thế vô hình trong việc phối hợp làm việc với nhau, dẫn đến các kết quả như tần suất cập nhật liên tục, rất nhanh..

Thêm vào đó, công nghệ chỉ là một phần và có rất nhiều yếu tố khác quyết định. Vì các đơn vị trên thị trường gần như sẽ có sự tương đồng về mặt công nghệ, bởi công nghệ rất dễ xây dựng và không ai sở hữu độc quyền.

Yếu tố quan trọng hơn cả sản phẩm công nghệ đó là kênh phân phối. Đi theo mô hình chứng khoán số, việc tập trung tệp khách hàng trẻ như VNSC by Finhay đang làm sẽ dễ dàng hơn rất là nhiều so với việc sử dụng môi giới để thu hút khách hàng.

Cuộc đua “zero free” đang ngày càng nóng trên thị trường, VNSC có ý định triển khai?

Hiện tại là không. Bởi công ty tập trung vào lượng khách hàng còn lại có số dư khoảng vài chục đến vài trăm triệu – đây là lượng khách hàng đang bị bỏ quên bởi rất rất nhiều môi giới. Dựa theo hành vi hiện tại chúng tôi nắm bắt và phân tích, bản thân những đối tượng nhà đầu tư đó phí giao dịch không phải vấn đề quá lớn nên công ty sẽ không đi theo hướng định vị là CTCK miễn phí giao dịch.

Hướng đến việc quản lý tài sản, nhưng việc thiếu các doanh nghiệp niêm yết mới trên thị trường có phải thách thức cho những công ty như Finhay không vì rổ hàng hóa không thể đa dạng?

Về hàng hoá trên thị trường tài chính, hầu hết các quỹ đều đầu tư vào VN30, VNFinlead. Hiện nhiều quỹ đang quan tâm đến quỹ uỷ thác đầu tư bất động sản (REITs), giao dịch hàng hóa do bộ công thương thực thi, … Tuy nhiên, những sản phẩm này nếu thông qua quỹ sẽ làm chuyên nghiệp và tốt hơn. Dù cho rằng có sự thiếu đa dạng hàng hóa trên thị trường nói chung, song tôi cho rằng hàng hoá trên thị trường sẽ sớm được bổ sung

Chứng khoán số thường phải đi kèm hệ sinh thái, Momo có ví điện tử, DNSE kết hợp ví Zalopay để nhà đầu tư có thể trading trên ví điện tử. VNSC có ý định xây dựng hệ sinh thái như vậy?

Công ty vẫn làm việc với các công ty ngân hàng, quản lý quỹ, nhưng việc triển khai trên ví điện tử khả năng là không. VNSC đang đi vào con đường mở rộng đối tác quản lý quỹ, chứng khoán để khai thác mở rộng gia tăng giá trị cho khách hàng. Tuy nhiên câu chuyện tiếp cận khách hàng như thế nào, quản trị ra sao vẫn cần thời gian để nghiên cứu.

Trên thị trường có hơn 49 ngân hàng, chúng tôi tập trung hơn vào những ngân hàng không có “sân sau” là CTCK. VNSC cũng là một trong những CTCK duy nhất giữ quan điểm ở mức trung lập, tránh xung đột lợi ích, cụ thể là chúng tôi phân phối tất cả chứng chỉ quỹ trên thị trường.

Hiện tại, VNSC tập trung vào hệ sinh thái nội bộ với cộng đồng có hơn 200.000 người tham gia trên Facebook Group và đây là lượng khách hàng trung thành từ thời điểm mới thành lập đến nay. Cộng đồng của chúng tôi mang tính chất hỗ trợ về việc đầu tư và kiểm soát chặt chẽ nội dung tránh tình trạng “phím hàng” như nhiều hội nhóm khác.

Đại lý phân phối chứng chỉ quỹ đem lại biên lợi nhuận rất mỏng, trong khi VNSC không hướng đến việc môi giới hay tự doanh, làm sao để công ty có thể tăng trưởng lợi nhuận?

Trong ngắn hạn, câu chuyện lợi nhuận sẽ phụ thuộc vào việc đa dạng sản phẩm đầu tư. Bên cạnh những giao dịch khách hàng liên tục đem lại nguồn thu tốt cho công ty, VNSC còn tập trung vào trái phiếu và “săn IPO”, mới đây nhất là kênh phân phối chính thức cho thương vụ IPO của DNSE.

Thực tế, tôi nhìn thấy một “nỗi đau” trên thị trường chứng khoán là nhiều nhà đầu tư bán chuyên rất khó để mua cổ phiếu chuẩn bị niêm yết và thông thường sẽ phải nhờ mua hộ OTC. Thông thường broker sẽ phím cho người thân của mình hoặc khách hàng có tài khoản rất lớn, vậy những nhà đầu tư nhỏ lẻ từ 20-100 triệu đi đâu? Với mong muốn minh bạch hoá và mở rộng cơ hội mua cổ phiếu IPO cho khách hàng, VNSC by Finhay tạo mục “săn IPO” giúp khách hàng có cơ hội tham gia mua cổ phiếu ngay từ giai đoạn đầu của một công ty. Nhiệm vụ chúng tôi là làm việc với nhiều CTCK trên thị trường để lấy phần phân phối cho khách hàng. Đó cũng là một cách để đa dạng sản phẩm tài chính cho khách hàng và gia tăng nguồn thu cho công ty.

Anh nhận định như thế nào về diễn biến thị trường chứng khoán năm 2024? Điều này tác động như thế nào đến hoạt động kinh doanh của VNSC by Finhay?

Thị trường chứng khoán hiện quá rẻ với P/E chỉ quanh 13 lần. Sóng gió trong ngắn hạn là chuyện rất bình thường và nhìn dài hạn thị trường còn rất nhiều tiềm năng. Điểm sáng thị trường thời gian qua là dòng tiền vẫn duy trì tích cực ở ngưỡng 13-14.000 tỷ đồng, trong khi trước Covid chỉ có tầm 8.000 – 10.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, nhìn về năm 2024 vẫn còn nhiều biến số khó lường khi động thái của Fed chưa thực sự rõ ràng. Nếu Fed “quay xe” tiếp tục duy trì lãi suất ở mức cao, chứng khoán năm 2024 khả năng vẫn sẽ tiếp tục vận động như năm 2023. Tuy nhiên, vẫn có khả năng Fed quay đầu hạ lãi suất 0,5%/ đợt thì chứng khoán có thể tiếp tục bùng nổ.

Mặt khác, lợi nhuận doanh nghiệp có thể vẫn chưa cải thiện mạnh khi xuất khẩu vẫn chưa thực sự cải thiện, thẻ vàng khai thác thuỷ sản vẫn chưa được duyệt,… Tất cả những nhân tố đó ảnh hưởng đến việc vận hành doanh nghiệp.

Chiến lược của VNSC năm nay là thận trọng trong việc vận hành nhưng luôn sẵn sàng cho việc tăng trưởng. Trong bối cảnh đó, VNSC dự kiến doanh thu năm 2024 tham vọng gấp 10 lần.