Ba mũi tấn công của Tổng thống Trump nhằm vào Chủ tịch Fed

Ba mũi tấn công của Tổng thống Trump nhằm vào Chủ tịch Fed

Từ những lời cá nhân đến các hành động có chủ ý, Tổng thống Donald Trump đang tăng cường áp lực lên Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell, hé lộ ba chiến lược rõ ràng nhằm kiểm soát chính sách tiền tệ Mỹ.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên cũng như những tháng đầu nhiệm kỳ mới, Tổng thống Donald Trump đã không ngần ngại dùng những lời lẽ cay nghiệt để miệt thị Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell như “thằng đần” (knucklehead), “ngu dốt” (Dumb guy, very stupid person), “con la bướng bỉnh” (stubborn mule).

Biệt danh “Powell chậm chạp” (Too late Powell) cũng được ông Trump gắn cho Chủ tịch Fed vì cho rằng ông luôn hành động chậm trễ trong việc cắt giảm lãi suất.

Có hai lý do chính khiến ông Trump muốn Fed hạ lãi suất.

Thứ nhất, lãi suất thấp sẽ kích thích hoạt động kinh tế, giúp cho các doanh nghiệp Mỹ chống chịu tốt hơn trước cú sốc thuế quan mà chính ông Trump tạo ra.

Thứ hai, lãi suất thấp sẽ giúp làm giảm chi phí lãi vay trên khối nợ công khổng lồ của chính phủ Mỹ. Và cũng chính ông Trump đang làm cho gánh nặng nợ công thêm lớn, “đạo luật to đẹp” mà ông Trump khởi xướng và ký thông qua hồi đầu tháng 7 đã nâng mức trần nợ công 5 ngàn tỷ USD, đồng thời được dự báo sẽ làm cho nợ công tăng thêm 3.4 ngàn tỷ USD trong 10 năm tới.

Người viết tổng hợp

Khi ông Trump trở lại nắm quyền vào đầu năm 2025, mối thù hằn cũng quay lại. Lần này, Tổng thống Trump không chỉ dừng lại ở việc lăng mạ cá nhân mà đã có những dấu hiệu cho thấy ông sẽ có hành động mạnh tay hơn nhằm kiểm soát chính sách tiền tệ của Mỹ.

Dự án tu sửa 2.5 tỷ USD: Cái cớ để “hạ bệ”?

Mũi tấn công đầu tiên của ông Trump liên quan tới dự án sửa chữa trị giá 2.5 tỷ USD của Fed. Tổng thống Trump cáo buộc Chủ tịch Powell đã “quản lý yếu kém” và “vượt ngân sách đáng kể” trong việc tu sửa hai tòa nhà chính của Fed tại Washington. Dự án này được phê duyệt từ năm 2017 (thời điểm ông Trump nhậm chức Tổng thống lần đầu) với chi phí ban đầu là 1.9 tỷ USD, nhưng sau 6 năm đã “phình to” lên 2.5 tỷ USD.

Phía Cộng hòa đang biến vấn đề này thành một “vấn đề chính trị”, gợi ý rằng “sự quản lý yếu kém hoặc thiếu minh bạch” trong dự án tu sửa có thể là “lý do chính đáng” để bãi nhiệm ông Powell. Mặc dù Trump không đưa ra bằng chứng gian lận nào, nhưng các đồng minh của ông vẫn đặt câu hỏi về việc làm thế nào có thể chi 2.5 tỷ USD cho một dự án tu sửa.

Fed đã phải lên tiếng bảo vệ, giải thích rằng các tòa nhà đã không được tu sửa toàn diện trong gần một thế kỷ, và có những vấn đề không lường trước được. Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cho rằng chi phí tu sửa và việc vượt ngân sách này “có thể mở ra một con đường mới” để Trump sa thải Powell.

Khả năng Bộ Tài chính kiểm soát Fed

Mũi tấn công thứ hai liên quan đến kế hoạch của Bộ Tài chính Mỹ nhằm tiếp quản hoặc kiểm soát chặt chẽ hơn với Fed. Chính quyền hiện tại đang ám chỉ đây là “kế hoạch tương lai” nếu Fed không “hợp tác” trong việc giữ lãi suất thấp để chính phủ dễ dàng vay tiền.

Trả lời kênh CNBC, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã lớn tiếng chỉ trích Fed, gợi ý về việc cần thay đổi Fed một cách toàn diện: “Chúng ta cần kiểm tra toàn bộ thể chế Cục Dự trữ Liên bang và xem liệu họ có thành công trong sứ mệnh của mình hay không”. và “Nếu Fed là FAA (Cục Hàng không Liên bang) và họ mắc phải nhiều sai lầm như vậy, chúng ta sẽ phải xem xét chuyện gì đang xảy ra”.

Kevin Warsh, một cựu Thống đốc Fed và là một ứng cử viên tiềm năng cho chức Chủ tịch Fed dưới thời Trump, đã kêu gọi một “thay đổi chế độ trong điều hành chính sách” tại Fed và một “quan hệ đối tác sâu sắc hơn với Bộ Tài chính”.

Ông Warsh đặc biệt nhắc đến việc cần có một “thỏa thuận mới giữa Bộ Tài chính và Fed như chúng ta từng có vào năm 1951”. Thỏa thuận này cho phép Bộ Tài chính và Fed cùng xác định mục tiêu về quy mô bảng cân đối kế toán của Fed.

Phát biểu này ám chỉ việc quay trở lại chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (yield curve control), mà một số chuyên gia gọi là “nới lỏng định lượng (QE) quá liều”. Theo chính sách này, Fed sẽ cam kết mua vào “một lượng trái phiếu vô hạn” để giữ lãi suất thấp, thường là dưới tỷ lệ lạm phát. Mục đích là để chính phủ có thể vay tiền với chi phí thấp hơn, giúp giảm tỷ lệ nợ trên GDP thông qua tăng trưởng kinh tế danh nghĩa và lạm phát.

Người viết tổng hợp

“Chủ tịch chờ thời”

Mũi tấn công thứ ba là khả năng Tổng thống Trump tạo ra một “Chủ tịch đối lập ngầm” (Shadow Fed Chair). Đây là một ý tưởng mới nhằm làm suy yếu quyền lực của Jerome Powell và biến ông thành một “con vịt què” (lame duck) vô dụng. Trong bối cảnh ông Trump không có căn cứ pháp lý rõ ràng để sa thải ông Powell thì đây là một phương án khả dĩ.

Cụ thể, Tổng thống Trump có thể bổ nhiệm một người thân cận vào Hội đồng Thống đốc Fed khi có ghế trống, ví dụ, nhiệm kỳ của Thống đốc Adriana Kugler kết thúc vào tháng 1/2026. Nhân vật mới này được xem là “Chủ tịch chờ thời”, sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến thị trường và các quyết định chính sách ngay cả trước khi nhiệm kỳ của ông Powell chính thức kết thúc vào tháng 5/2026.

Tuy nhiên, ý tưởng này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nó có thể không thay đổi được chính sách tiền tệ trong ngắn hạn mà chỉ gây nhầm lẫn cho thị trường. Điều này cũng đặt “Chủ tịch chờ” vào một vị thế khó khăn, có thể bị công chúng coi là “kẻ nịnh bợ” hoặc bị Tổng thống loại bỏ nếu phát ngôn không phù hợp với mong muốn của ông. Ngoài ra, ông Powell sau khi hết nhiệm kỳ Chủ tịch vẫn sẽ còn 2 năm trong nhiệm kỳ thành viên Hội đồng Thống đốc, điều này có thể dẫn đến những “cuộc tranh luận căng thẳng” nội bộ.

Các ứng cử viên tiềm năng cho vị trí Chủ tịch Fed dưới thời Trump được nhắc đến bao gồm Kevin Warsh (cựu Thống đốc Fed), Kevin Hassett (Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia) và Scott Bessent (Bộ trưởng Tài chính).

Tuy nhiên, ngay cả khi được bổ nhiệm, Chủ tịch Fed cũng chỉ là người đứng đầu một ủy ban với nhiều quan điểm đa dạng, không thể đơn phương áp đặt ý muốn của mình. Hơn nữa, việc xác nhận qua Thượng viện cũng là một rào cản, nơi các Thượng nghị sĩ sẽ xem xét “tính cách” và khả năng lãnh đạo của ứng viên.

Tóm lại, những động thái này cho thấy một sự thay đổi tiềm tàng trong quan hệ giữa Nhà Trắng và Fed, với Tổng thống Trump quyết tâm kiểm soát chặt chẽ hơn chính sách tiền tệ nhằm phục vụ mục tiêu kinh tế và chính trị của mình.

Đức Quyền

FILI

– 08:29 28/07/2025