Ấn Độ và Trung Quốc giảm nhập khẩu dầu Nga sau lệnh trừng phạt của ông Trump

Ấn Độ và Trung Quốc giảm nhập khẩu dầu Nga sau lệnh trừng phạt của ông Trump

Các nhà máy lọc dầu lớn nhất của Ấn Độ và Trung Quốc đang xem xét cắt giảm đáng kể việc nhập khẩu dầu từ Nga sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng cường các biện pháp trừng phạt với Nga.

Các thương nhân và quan chức cấp cao tiết lộ rằng nhiều nhà máy lọc dầu lớn, bao gồm cơ sở lớn nhất thế giới đặt tại Ấn Độ và các đơn vị thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc, đang tạm dừng phần lớn hoạt động mua dầu Nga. Đây được xem là kết quả từ chiến lược của Tổng thống Trump nhằm buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin phải ngồi vào bàn đàm phán với Ukraine.

Trong ngày 23/10, Tập đoàn Reliance Industries của Ấn Độ tuyên bố sẽ “điều chỉnh lại” kế hoạch nhập khẩu để phù hợp với các hướng dẫn của Chính phủ. Thông báo này được đưa ra trong bối cảnh giá dầu tăng vọt hơn 5% sau khi các biện pháp trừng phạt của Mỹ nhắm vào hai tập đoàn năng lượng khổng lồ Nga là Rosneft và Lukoil gây chấn động thị trường năng lượng toàn cầu.

Một nguồn tin thân cận với các cuộc thảo luận cho biết Reliance khó có thể “mạo hiểm” đối mặt với nguy cơ bị Mỹ trừng phạt, nhất là sau khi các lệnh trừng phạt mới được công bố vào ngày 22/10. Một người làm việc trực tiếp với các công ty dầu khí quốc doanh lớn nhất Trung Quốc và các nhà máy lọc dầu Ấn Độ xác nhận tất cả đều đã tạm ngừng mua hàng sau các biện pháp trừng phạt của Mỹ, mặc dù các nhà máy lọc dầu tư nhân quy mô nhỏ hơn của Trung Quốc vẫn tiếp tục nhập khẩu dầu thô Nga.

Theo tiết lộ từ một thương nhân Trung Quốc làm việc tại một trong những tập đoàn dầu khí quốc doanh, Bắc Kinh đã chỉ đạo nhiều công ty dầu khí quốc doanh tạm dừng mua dầu Nga vận chuyển qua đường biển, phản ứng trước các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu. Tuy nhiên, thương nhân này cũng cho rằng việc tạm dừng này có thể chỉ mang tính nhất thời. Bộ Ngoại giao Trung Quốc chưa đưa ra bình luận chính thức về vấn đề này.

Một nguồn tin là thương nhân Trung Quốc làm việc cho một tập đoàn dầu khí quốc doanh tiết lộ rằng Bắc Kinh đã ra lệnh cho nhiều công ty dầu mỏ nhà nước tạm ngừng mua dầu Nga vận chuyển bằng đường biển sau các biện pháp trừng phạt mới từ Mỹ và châu Âu. Tuy nhiên, nguồn tin này cũng nhận định sự tạm dừng có thể chỉ là tạm thời. Phía Bộ Ngoại giao Trung Quốc chưa đưa ra bất kỳ phản hồi chính thức nào về vấn đề này.

Động thái tăng cường các biện pháp kinh tế của chính quyền Trump đối với Moscow diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Nga đang xấu đi nhanh chóng, minh chứng rõ nhất là việc hủy bỏ hội nghị thượng đỉnh dự kiến giữa hai nhà lãnh đạo tại Budapest.

“Đây đơn thuần là nỗ lực gây sức ép lên Nga”, ông Putin tuyên bố trong ngày 23/10.

Nhà lãnh đạo Nga còn khẳng định: “Các biện pháp trừng phạt mới của phương Tây sẽ không tác động đáng kể đến nền kinh tế Nga”, và cho rằng nỗ lực thay thế nguồn dầu Nga trên thị trường toàn cầu sẽ đòi hỏi một quá trình dài.

Một đại diện của OPEC cho biết tổ chức này sẽ sẵn sàng tăng cường nguồn cung dầu nếu cần thiết vào thời điểm cuộc họp cấp bộ trưởng được lên lịch vào cuối tháng 11. Tuy nhiên, vị đại diện này cũng lưu ý rằng vẫn chưa có “thỏa thuận hay thảo luận chính thức” nào về vấn đề này.

Kể từ khi xung đột toàn diện ở Ukraine bùng phát năm 2022, Ấn Độ đã trở thành thị trường nhập khẩu dầu thô Nga qua đường biển lớn nhất, đặc biệt sau khi các lệnh trừng phạt buộc nhiều đối tác mua hàng khác rút khỏi thị trường. Trước đây, ông Trump từng gay gắt chỉ trích New Delhi về việc mua dầu Nga, thậm chí ban hành nhiều biện pháp trừng phạt mạnh mẽ nhằm ngăn chặn dòng tiền đổ vào Moscow.

Hiện nay, Trung Quốc và Ấn Độ cùng chiếm tới 80% tổng lượng xuất khẩu dầu thô của Nga, trong khi ngành dầu khí đóng góp khoảng một phần tư ngân sách liên bang Moscow. Khoảng phân nửa lượng dầu Nga mà Trung Quốc nhập khẩu được vận chuyển bằng đường biển, số còn lại qua hệ thống đường ống trên đất liền – được các chuyên gia thương mại đánh giá là ít chịu tác động hơn từ các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Tháng 12 năm ngoái, Reliance – tập đoàn do tỷ phú giàu nhất châu Á Mukesh Ambani lãnh đạo – đã tăng cường vị thế là doanh nghiệp Ấn Độ thu lợi nhiều nhất từ dầu Nga giá thấp khi ký hợp đồng 10 năm mua gần 500,000 thùng dầu thô mỗi ngày từ Rosneft.

Tuy nhiên, những lệnh trừng phạt mới nhất của Mỹ đồng nghĩa với việc các công ty mua dầu từ Nga đang đối mặt với nguy cơ mất quyền tiếp cận hệ thống tài chính dựa trên đồng USD. Các biện pháp được công bố vào ngày 22/10 nêu rõ “các tổ chức tài chính nước ngoài có liên quan” có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt thứ cấp nếu làm ăn với Lukoil và Rosneft.

Điều này có nghĩa các công ty có hoạt động toàn cầu như Reliance có thể gặp khó khăn trong việc đảm bảo tài chính từ các ngân hàng Mỹ nếu họ tiếp tục mua dầu trực tiếp từ Nga.

“Các biện pháp trừng phạt thứ cấp như vậy sẽ buộc những nhà máy lọc dầu phụ thuộc vào thị trường vốn Mỹ phải tìm kiếm nguồn cung thay thế”, Helima Croft tại RBC Capital Markets nhận định.

Giới phân tích dự báo sẽ có sự sụt giảm mạnh về lượng dầu Nga nhập khẩu bắt đầu từ ngày 21/11 – thời hạn mà Bộ Tài chính Mỹ đưa ra cho các công ty chấm dứt giao dịch với Rosneft và Lukoil.

Ấn Độ hiện đang nhập khẩu khoảng 1.5 triệu thùng dầu thô mỗi ngày từ Nga, chỉ đứng sau Trung Quốc với khoảng 2 triệu thùng mỗi ngày, phần lớn thông qua hệ thống đường ống.

Một nguồn tin thân cận với các cuộc thảo luận giữa New Delhi và các nhà máy lọc dầu trong nước tiết lộ chính phủ Ấn Độ đã âm thầm yêu cầu các công ty, bao gồm cả những doanh nghiệp nhà nước, bắt đầu cắt giảm nhập khẩu dầu từ Nga.

Sumit Ritolia, Chuyên gia phân tích tại Kpler ở New Delhi, cho rằng đối với hầu hết các nhà máy lọc dầu quốc doanh Ấn Độ như Indian Oil – vốn chủ yếu mua dầu thô Nga thông qua các thương nhân trung gian – tác động trực tiếp đến hoạt động sẽ còn hạn chế.

“Tuy nhiên, đối với Reliance, với các thỏa thuận trực tiếp với Rosneft, tình hình này có thể tạo ra một số khó khăn trong ngắn hạn, đặc biệt từ khía cạnh tuân thủ quy định”, ông bổ sung.

Trong 3 năm qua, Reliance đã trở thành một trong những doanh nghiệp thu lợi nhiều nhất từ nguồn dầu giá rẻ của Nga, với khoảng 6 tỷ đô la lợi nhuận nhờ giá chiết khấu, theo phân tích và dữ liệu từ công ty tư vấn Energy Aspects.

Cả Bộ Dầu khí Ấn Độ lẫn tập đoàn quốc doanh Indian Oil đều chưa đưa ra phản hồi khi được yêu cầu bình luận. Trong khi đó, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Độ nhấn mạnh rằng với vai trò là “quốc gia nhập khẩu dầu mỏ quan trọng”, họ cần phải đảm bảo “mức giá năng lượng ổn định và nguồn cung an toàn”, nhưng cũng bày tỏ sẽ đa dạng hóa nguồn cung năng lượng “khi điều kiện phù hợp”.

Ông Trump đã nhiều lần cho biết rằng Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã cam kết với ông về việc Ấn Độ sẽ dừng mua dầu từ Nga – bước đi có thể làm dịu căng thẳng giữa hai nước và có thể dẫn đến việc Mỹ giảm thuế quan. Từ tháng 8, nhiều quan chức trong chính quyền Trump đã liên tục lên tiếng chỉ trích các công ty Ấn Độ hưởng lợi từ cuộc chiến do Moscow phát động, trong khi hai quốc gia vẫn đang trong quá trình đàm phán thương mại.

Vũ Hạo (Theo FT)

FILI

– 09:51 24/10/2025