Đằng sau cú sụp trên thị trường tiền ảo: Nhiều đồng tiền có đòn bẩy lên tới 1,000 lần

Đằng sau cú sụp trên thị trường tiền ảo: Nhiều đồng tiền có đòn bẩy lên tới 1,000 lần

Ngành công nghiệp tiền ảo vừa trải qua một trong những ngày đen tối nhất lịch sử. Trong khi những người nắm giữ Bitcoin và Ether dường như đã phục hồi phần nào, các nhà giao dịch nhiều đồng tiền ít tên tuổi hơn vẫn đang oằn mình trong đau đớn.

Theo số liệu từ công ty phân tích dữ liệu CoinGlass, hơn 1.6 triệu nhà giao dịch đã chứng kiến tổng cộng 19.37 tỷ USD từ các vị thế đòn bẩy bị xóa sổ trong vòng 24 giờ kể từ ngày 10/10. Đây là cú sụp lớn nhất từng được ghi nhận. Đợt sụp đổ này trở thành điểm đen hiếm hoi cho thị trường tài sản kỹ thuật số trong một năm vốn đầy khởi sắc khi Bitcoin và Ether liên tục phá vỡ đỉnh cao mới. Dù đã hơn một tuần trôi qua, những gợn sóng từ sự kiện này vẫn đang lan tỏa, với các đồng tiền nhỏ chịu tác động nặng nề nhất.

Phân tích từ CNBC dựa trên dữ liệu CoinMetrics cho thấy Bitcoin và Ether hiện đang giao dịch ở mức thấp hơn khoảng 11% đến 12% so với mức đỉnh ngày 10/10. Bitcoin vẫn duy trì vị thế trên ngưỡng kháng cự quan trọng 100,000 USD trong khi Ether dao động quanh mức giá then chốt 4,000 USD. Ngược lại, các đồng tiền ít nổi tiếng hơn như XRP, Solana, Dogecoin và BNB đang giao dịch thấp hơn từ 15% đến 24% so với mức đỉnh.

Frank Chaparro, giám đốc nội dung và dự án đặc biệt tại GSR, giải thích với CNBC rằng khả năng phục hồi vượt trội của Bitcoin và Ether chủ yếu nhờ vào vị thế vững chắc của hai đồng tiền này trong hệ sinh thái tiền ảo.

“Chúng là những tài sản lớn hơn, được thiết lập vững chắc hơn, với hệ sinh thái ETF và các sản phẩm tài chính cấu trúc đứng sau”, ông Chaparro nhận định. “Các đồng tiền nhỏ hơn có thanh khoản thấp hơn và tự nhiên dễ biến động hơn”.

Ông Chaparro cũng chỉ ra rằng trong đợt thanh lý lớn tháng này, Bitcoin và Ether chỉ mất 11% và 13%, trong khi theo nhà tạo lập thị trường Wintermute, các tài sản kỹ thuật số vốn hóa trung bình và nhỏ đã sụt giảm từ 60% đến 80% tại đỉnh điểm của cơn bão.

“Đòn bẩy luôn hiện diện đậm đặc trong thị trường tiền ảo”, Tom Lee, Trưởng bộ phận nghiên cứu của Fundstrat Global Advisors chia sẻ trên CNBC tuần trước. “Chính sự biến động và đòn bẩy đã thu hút người dùng vào lĩnh vực này, đặc biệt khi bạn đi ra ngoài Bitcoin và Ethereum”.

Đòn bẩy là phương thức cho phép nhà đầu tư giao dịch với số tiền lớn hơn vốn thực tế họ có, bằng cách vay mượn từ sàn giao dịch. Khi một nhà giao dịch chỉ đặt một phần tiền (gọi là ký quỹ) nhưng muốn giao dịch với giá trị lớn hơn nhiều, đây chính là sử dụng đòn bẩy. Khi thị trường biến động bất lợi và giá trị tài sản thế chấp không đủ để đảm bảo cho khoản vay, vị thế sẽ bị thanh lý – tức sàn giao dịch sẽ tự động đóng các lệnh của nhà đầu tư để ngăn thua lỗ lan rộng.

Vòng lặp suy tàn

Đợt sụp đổ tiền số này bắt nguồn từ phát ngôn của Tổng thống Donald Trump ngày 10/10 khi ông tuyên bố áp thuế quan “khổng lồ” lên Trung Quốc, gây chấn động khắp thị trường tài chính toàn cầu. Dù thị trường tiền ảo vốn quen với các biến động từ tin tức địa chính trị, các nhà đầu tư đã chịu tổn thất nặng nề hơn nhiều lần này do hiệu ứng dây chuyền từ việc thanh lý hàng loạt các vị thế đòn bẩy.

“Hiện tượng này được gọi là vòng lặp suy tàn – một tình huống khi sự sụt giảm giá ban đầu kích hoạt làn sóng thanh lý đầu tiên. Khi các vị thế này bị buộc phải thanh lý trên thị trường thanh khoản thấp, giá của các tài sản liên quan sẽ lao dốc không phanh”, ông Chaparro giải thích

Sự sụt giảm này buộc các sàn giao dịch tiền số phải đánh giá lại giá trị tài sản thế chấp của nhà đầu tư, khiến ngày càng nhiều vị thế bị thanh lý. “Hãy tưởng tượng bạn dùng một bitcoin làm tài sản đảm bảo khi giá của nó là 100,000 đô la, giá trị đảm bảo của bạn sẽ hoàn toàn khác khi bitcoin chỉ còn 70,000 đô la. Hậu quả là nhiều tài khoản không còn đủ tài sản thế chấp, dẫn đến vòng lặp thanh lý tiếp diễn”, Chaparro nói.

“Cơ chế này như việc đổ thêm xăng vào đám cháy, một hiện tượng hiếm thấy ngay cả ở những thị trường vốn có đòn bẩy cao”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Đòn bẩy tiền ảo lên tới 1,001 lần

Hiện nay, cả trong và ngoài lãnh thổ Mỹ, nhà đầu tư có ngày càng nhiều cách tiếp cận thị trường tiền ảo. Năm ngoái, Chính phủ Mỹ đã phê duyệt hàng loạt quỹ ETF Bitcoin giao ngay cùng các quỹ giao dịch theo dõi Ether. Tiếp đó, các nhà phát hành còn tung ra những sản phẩm cung cấp đòn bẩy gấp đôi hoặc gấp ba lần biến động giá của các đồng tiền này.

Ở thị trường quốc tế, các sàn giao dịch phi tập trung như Hyperliquid và Aster (liên kết với Binance Labs) đang thu hút các nhà giao dịch muốn tham gia thị trường với đòn bẩy thậm chí còn cao hơn. Hyperliquid cung cấp đòn bẩy tối đa 40 lần cho Bitcoin và 25 lần cho Ether, trong khi Aster thậm chí còn đưa ra đòn bẩy lên tới 1,001 lần tùy thuộc vào từng loại token.

Các sản phẩm giao dịch đòn bẩy cao hấp dẫn nhà đầu tư bởi tiềm năng lợi nhuận vượt trội. Tuy nhiên, Zach Pandl, Trưởng bộ phận nghiên cứu tại nhà quản lý tài sản Grayscale, cảnh báo rằng cùng với phần thưởng lớn hơn là nguy cơ thua lỗ thậm chí còn lớn hơn nhiều.

“Đòn bẩy càng cao, rủi ro càng lớn – điều này đúng với mọi thị trường tài chính”, ông Pandl khẳng định với CNBC.

Bên cạnh đó, ông Chaparro chỉ ra rằng cơ sở hạ tầng giao dịch đòn bẩy của thị trường tiền ảo vẫn chưa phát triển tương xứng với đặc thù của thị trường này.

“Chúng ta có một thị trường hoạt động 24/7 nhưng lại được xây dựng trên nền tảng cơ sở hạ tầng sàn giao dịch truyền thống chỉ làm việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Với thị trường tiền ảo, bạn không có những cơ chế bảo vệ truyền thống như ‘ngắt mạch' để ngăn chặn hoặc khắc phục tình trạng căng thẳng”, ông giải thích.

“Sự kiện thanh lý này chỉ là một chi tiết nhỏ trong bức tranh lớn về giá trị và công dụng của các tài sản số, nhưng lại là hồi chuông cảnh báo nghiêm trọng về độ mong manh của hệ thống hạ tầng thị trường phái sinh quốc tế”, Chaparro kết luận.

Tương lai thị trường sẽ ra sao?

Nhà nghiên cứu tiền ảo Molly White chia sẻ trên blog cá nhân rằng đợt thanh lý ngày 10/10 có thể là dấu hiệu báo trước cho những biến động sắp tới, không chỉ của thị trường tiền ảo mà còn cả hệ thống tài chính truyền thống.

“Đợt sụp đổ đã nhắc nhở chúng ta rằng thị trường tiền ảo có thể lao dốc nhanh chóng thế nào khi một cú sốc đột ngột xuyên thủng trạng thái hưng phấn của các nhà giao dịch vốn chỉ quen theo dõi giá tăng đều đặn”, ông White viết vào ngày 17/10. “Khi tiền ảo ngày càng kết nối sâu rộng với tài chính chính thống, những cú sụp đổ trong tương lai sẽ có tầm ảnh hưởng lan tỏa rộng lớn hơn rất nhiều”.

Juan Leon, Chiến lược gia đầu tư cấp cao tại Bitwise, cũng cảnh báo về khả năng “một đợt điều chỉnh lớn hoặc thị trường giảm sâu một phần do các đợt thanh lý quy mô lớn từ hiệu ứng đòn bẩy”.

Tuy nhiên, khác với White, Juan Leon lại cho rằng sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của các tổ chức tài chính truyền thống vào thị trường tiền số có thể giúp cân bằng tác động tiêu cực từ các nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy cực lớn.

“Hiện nay, ngày càng nhiều dòng vốn lớn trong hệ sinh thái này được kiểm soát bởi các tổ chức chuyên nghiệp thay vì các nhà giao dịch nhỏ lẻ”, ông Leon nhận xét. “Khi vốn tổ chức tiếp tục đổ vào lĩnh vực này, rủi ro sẽ được giảm thiểu đáng kể, bởi các tổ chức lớn thường không sử dụng đòn bẩy 50 lần… và thường ưu tiên chiến lược đầu tư dài hạn”.

Vũ Hạo (Theo CNBC)

FILI

– 09:48 23/10/2025