[Longform] Liệu Panasonic có thể “làm mới” chính mình?

Liệu Panasonic có thể “làm mới” chính mình?

Tập đoàn điện tử tiêu dùng Nhật Bản tụt lại phía sau các đối thủ trong cuộc đua tìm kiếm chiến lược mới.

Hầu hết các tập đoàn điện tử tiêu dùng từng thống trị kỷ nguyên vàng của Nhật Bản và khiến các quốc gia công nghiệp phải e dè trong thập niên 1980 đều đã tự làm mới mình hoặc bị thâu tóm. Duy chỉ có một ngoại lệ đáng chú ý: Panasonic.

Từng là nhà tài trợ của Thế vận hội Olympic và quen thuộc với các gia đình trên khắp thế giới qua những sản phẩm như tivi, đầu máy video và lò vi sóng, Panasonic giờ đây đang phải vật lộn để bắt kịp các đối thủ.

Các đối thủ như Hitachi, Sony và NEC đã gặt hái thành quả sau khi thực hiện những cuộc chuyển đổi kinh doanh đầy cam go, với giá trị mỗi công ty tăng gấp 6 lần trong một thập kỷ. Trong khi đó, Toshiba đã được bán cho Japan Industrial Partners vào năm 2023 với giá 15 tỷ USD. Ngược lại, giá trị thị trường của Panasonic lại giậm chân tại chỗ trong 10 năm qua, duy trì ở mức khoảng 3.75 ngàn tỷ Yên (25 tỷ USD).

Tập đoàn có trụ sở tại Osaka, với danh mục sản phẩm đa dạng từ pin xe điện cho Tesla đến máy sấy tóc, đã công bố kế hoạch tái cấu trúc vào tháng 5/2025, đặt mục tiêu cắt giảm 10,000 việc làm và tinh gọn danh mục sản phẩm. Tuy nhiên, các nhà đầu tư kỳ vọng một chiến lược rõ ràng hơn để thúc đẩy lợi nhuận và doanh số cho tập đoàn 107 năm tuổi này.

Nhà phân tích Ryo Harada của Goldman Sachs nhận định: “Panasonic có thể đang ở một bước ngoặt lớn nếu họ xây dựng được một chiến lược tăng trưởng độc đáo, vượt ra ngoài những cải cách hiện tại. Các nhà đầu tư muốn có một câu chuyện tăng trưởng – điều mà công ty đang thiếu”.

Cổ phiếu Panasonic đi ngang trong khi các gã khổng lồ điện tử tiêu dùng khác của Nhật Bản cất cánh

Bên trong 6 công ty con và hàng trăm dòng sản phẩm của Panasonic là những viên ngọc quý về công nghệ công nghiệp. Công ty cung cấp 70% hệ thống giải trí trên máy bay toàn cầu, công nghệ nhận diện khuôn mặt của họ đang được sử dụng để đo lường sức khỏe não bộ, và các nhà máy sản xuất pin xe điện của họ thuộc hàng hiệu quả nhất thế giới, theo nhận định của các chuyên gia ngành ô tô.

“Họ có những viên kim cương thô ở đó nhưng chưa bao giờ truyền tải câu chuyện đó một cách hiệu quả”, một chủ ngân hàng tại Tokyo từng làm việc trong các thương vụ với Panasonic cho biết.

Các quỹ đầu tư đã bắt đầu để mắt đến công ty, vốn tạo ra doanh thu hàng năm 57 tỷ USD. Quỹ đầu tư tư nhân Apollo của Mỹ đã nắm cổ phần đa số vào năm ngoái tại đơn vị linh kiện ô tô của Panasonic, được định giá 2.1 tỷ USD.

Vào năm 2024, Panasonic đã mời Chủ tịch Blackstone Nhật Bản, ông Ryusuke Shigetomi, vào hội đồng quản trị. Các nhà phân tích cho rằng động thái này cho thấy công ty đang xem xét việc bán thêm các đơn vị kinh doanh hoặc chia tách tập đoàn.

“Chúng tôi đã nói chuyện với họ nhưng họ không đưa ra quyết định nào. Họ hoạt động một cách riêng lẻ, manh mún”, một giám đốc điều hành quỹ đầu tư tư nhân khác tại Nhật Bản cho biết. “Chúng tôi không có một bức tranh rõ ràng về việc công ty sẽ tự chuyển đổi như thế nào. Họ đang mất phương hướng”.

Khi các công ty như Apple, Samsung và Huawei thống trị lĩnh vực điện tử tiêu dùng, Panasonic đã đặt cược vào hai cuộc chuyển đổi lớn nhưng đều đối mặt với thách thức: mối quan hệ đối tác sản xuất pin xe điện với Tesla và thương vụ mua lại nhà cung cấp phần mềm chuỗi cung ứng Blue Yonder trị giá 7.1 tỷ USD vào năm 2021.

Sau đó, Tesla đã tự sản xuất pin và không còn phụ thuộc vào Panasonic, trong khi những tranh cãi xoay quanh việc Elon Musk tham gia vào chính trường Mỹ đã ảnh hưởng đến doanh số, khiến Panasonic phải vật lộn để đa dạng hóa khách hàng và bảo vệ thị phần trước các đối thủ Trung Quốc như CATL và BYD.

Mảng kinh doanh pin của họ vẫn phụ thuộc lớn vào khoản tín dụng thuế trị giá 121 tỷ Yên mỗi năm từ Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ. Khoản tín dụng này, chiếm tới 1/3 lợi nhuận ròng của Panasonic, sẽ giảm dần và kết thúc vào năm 2032.

Thương vụ Blue Yonder cũng là một nỗi thất vọng, theo các nhà phân tích. Kế hoạch niêm yết được quảng bá rầm rộ đã im hơi lặng tiếng, và vào tháng 8/2025, Panasonic thông báo rằng ông Yasuyuki Higuchi, người chịu trách nhiệm cho thương vụ thâu tóm Blue Yonder, sẽ từ chức.

Lợi nhuận Panasonic tụt hậu so với các đối thủ

Tập đoàn Nhật Bản này dường như đang nhắm đến cuộc chuyển đổi lần thứ ba. Giám đốc điều hành Yuki Kusumi cho biết vào tháng 1/2025 rằng các giải pháp, phần mềm và phần cứng dựa trên trí tuệ nhân tạo sẽ chiếm 30% doanh thu vào năm 2035, tăng từ mức 2.5% hiện nay.

Theo công ty, Panasonic muốn cung cấp các gói phần cứng và phần mềm để tự động hóa nhà máy, cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu và chuyển đổi video thành văn bản cho AI bằng công nghệ hình ảnh. Cuộc chuyển đổi này sẽ được hỗ trợ bởi hai mảng kinh doanh có lợi nhuận ổn định: điện tử tiêu dùng và các thiết bị như pin.

Giám đốc công nghệ Tatsuo Ogawa của công ty nói với Financial Times rằng “đó sẽ là một chiến lược quan trọng để chuyển đổi thành một doanh nghiệp hoạt động dựa trên nền tảng công nghệ”.

Tuy nhiên, di sản từ thời kỳ thành công vang dội trong những năm 1980 và triết lý “vòi nước” ăn sâu của nhà sáng lập Konosuke Matsushita – sản xuất sản phẩm dồi dào như nước để chiếm lĩnh thị phần lớn – đã khiến công ty khó thay đổi. Ông Ogawa nói thêm: “Việc thay đổi tư duy đó là vô cùng khó khăn”.

Panasonic đang bị trễ nhịp trong cuộc đua. Hệ sinh thái của Apple mang lại trải nghiệm liền mạch cho người dùng, các nhà sản xuất Trung Quốc đang áp dụng các mô hình AI của DeepSeek vào thiết bị gia dụng, và Amazon bán các thiết bị gia đình Echo với trợ lý AI Alexa.

Francis McInerney, người đã tư vấn cho Panasonic trong một thập kỷ vào những năm 2000, cho biết sự thay đổi này là “một câu hỏi sống còn” vì công ty đã tụt hậu quá xa. “Đây từng là một trong những thương hiệu lớn nhất thế giới. Câu hỏi là công ty còn lại bao nhiêu thời gian”.

Atul Goyal, nhà phân tích tại Jefferies, cho rằng “sự chuyển đổi thực sự của Panasonic bắt đầu khi họ xác định được mình giỏi ở lĩnh vực kinh doanh nào” và ưu tiên phân bổ vốn vào các lĩnh vực có năng lực sản xuất công nghệ cao.

Một quyết định lớn định hình tương lai của Panasonic sẽ là mức độ họ loại bỏ hoặc ngừng kinh doanh các mặt hàng điện tử tiêu dùng có biên lợi nhuận thấp, vốn đã làm nên tên tuổi của họ. Ông Ogawa cho biết Panasonic đang cố gắng hồi sinh theo mô hình “chi phí Trung Quốc, tốc độ Trung Quốc và chất lượng Nhật Bản”.

Vào tháng 2/2025, ông Kusumi cho biết công ty đã chuẩn bị bán mảng kinh doanh TV. Tuy nhiên, vài tháng sau, ông lại gợi ý rằng họ có thể giữ lại mảng này vì tầm quan trọng của nó đối với các thiết bị “thông minh”.

Neil Newman, người đứng đầu bộ phận chiến lược tại Astris Advisory, không nghi ngờ gì về việc Panasonic có thể thâm nhập vào các lĩnh vực công nghệ mới như AI, nhưng ông cho rằng vấn đề là “họ luôn phải gánh theo những di sản cũ”.

“Hoặc là họ chấp nhận rủi ro, thực hiện một cuộc tái cấu trúc thực sự và loại bỏ mảng điện tử tiêu dùng”, ông Newman nói. “Hoặc là họ không làm gì cả… và không bao giờ tạo ra được đột phá, nhưng lại đối mặt với nguy cơ suy yếu dần và rơi vào quên lãng”.

Quốc An (Theo FT)

FILI

– 19:00 06/09/2025