Trung Quốc sắp hành động để chấm dứt cuộc chiến giá cả và giảm phát?

Trung Quốc sắp hành động để chấm dứt cuộc chiến giá cả và giảm phát?

Sau nhiều năm lo ngại gia tăng về tình trạng giảm phát và các cuộc chiến giá tàn khốc đã gây khó khăn cho phần lớn nền kinh tế Trung Quốc, Chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình đang phát đi tín hiệu sẽ có hành động quyết liệt.

Thông điệp từ Bắc Kinh đã có sự thay đổi rõ rệt trong những tuần gần đây, khi ông Tập và các quan chức cấp cao khác đưa ra những đánh giá thẳng thắn chưa từng có về cuộc cạnh tranh khốc liệt đang kéo giá cả và lợi nhuận đi xuống trong nhiều ngành, từ thép và tấm pin mặt trời đến xe điện. Sự chuyển hướng này diễn ra sau gần ba năm giảm phát ở cấp độ nhà máy và áp lực ngày càng gia tăng từ thuế quan Mỹ cùng căng thẳng thương mại.

Việc tìm ra giải pháp sẽ là tin vui cho phần lớn thế giới. Nếu thành công trong việc kìm chế tình trạng dư thừa công suất – vốn từ lâu là nguồn gốc của những bất đồng với các đối tác thương mại, điều này có thể làm dịu căng thẳng thương mại và khôi phục niềm tin vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn còn nhiều bất định. Chính phủ ông Tập phải kiềm chế nguồn cung dư thừa mà không làm đình trệ tăng trưởng hay đặt việc làm vào tình thế rủi ro, đặc biệt khi nhu cầu từ bên ngoài đang chậm lại và thỏa thuận thương mại lâu dài với Mỹ vẫn khó đạt được.

“Nếu thực hiện đúng cách, điều này có thể có lợi cho thương mại toàn cầu, giúp làm dịu căng thẳng từ tình trạng thừa công suất của Trung Quốc khi sản lượng tràn vào thị trường toàn cầu”, Wendy Liu, Chiến lược gia trưởng về cổ phiếu châu Á và Trung Quốc tại JPMorgan Chase & Co., cho biết trên Bloomberg Television trong ngày 10/07. “Nhưng trong ngắn hạn, điều này không thuận lợi cho GDP hay việc làm, vì vậy đây là một hành động cân bằng”.

Biên lợi nhuận ngành xe hơi Trung Quốc xuống thấp kỷ lục vì cạnh tranh

Tuần này, Trung Quốc cho biết tình trạng giảm phát ở các nhà máy đã kéo dài sang tháng thứ 33 trong tháng 6, với chỉ số giá sản xuất giảm 3.6% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức giảm sâu nhất kể từ tháng 7/2023 và vượt quá mọi dự báo của các nhà kinh tế.

Mặc dù chưa có kế hoạch chính thức nào được công bố, sự lạc quan đang gia tăng rằng một phản ứng chính sách phối hợp hơn đang trên đường đến. Cuộc họp trong tháng này của cơ quan cấp cao phụ trách chính sách kinh tế Trung Quốc đã thừa nhận những nguyên nhân gốc rễ của vấn đề, từ việc chính quyền địa phương thúc đẩy đầu tư cho đến hệ thống thuế ưu tiên sản lượng hơn là hiệu quả.

Mặc dù không trực tiếp đề cập đến giảm phát – cho đến gần đây vẫn là chủ đề cấm kỵ ở Bắc Kinh – cuộc đánh giá này “thể hiện tín hiệu mạnh mẽ nhất từ trước đến nay rằng các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc có ý định giải quyết tình trạng cạnh tranh vô tổ chức và cuộc chiến giá trong các lĩnh vực như ô tô”, Duncan Wrigley, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics, nhận xét.

Điểm đáng chú ý là tuyên bố này không đề cập đến các hiệp hội ngành – những tổ chức mà các nỗ lực tự điều chỉnh phần lớn đã thất bại trong việc hạn chế sản xuất. Pantheon cho rằng điều này có thể báo hiệu cách tiếp cận mới “với quyết tâm từ trên xuống mạnh mẽ hơn”.

Các nhóm ngành và truyền thông chính thức đã phản ánh sự thay đổi về giọng điệu này, kêu gọi những nỗ lực chấm dứt cuộc chiến giá. Một số công ty trong các lĩnh vực từ thép đến sản xuất thủy tinh được cho là đang lên kế hoạch cắt giảm sản lượng. Giá thép cốt bê tông – một sản phẩm thép chính dùng trong xây dựng – đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2017, trong khi giá thủy tinh đang dao động gần mức thấp nhất trong chín năm.

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) cũng bày tỏ những lo ngại tương tự, lần đầu tiên trong những năm gần đây gọi “giá cả duy trì ở mức thấp liên tục” là một thách thức chính của nền kinh tế. Vào tháng 5, ngân hàng trung ương đã đưa ra một phân tích chi tiết khác về áp lực giảm giá, nhấn mạnh những hạn chế của việc dựa vào nới lỏng tiền tệ để kích thích lại nền kinh tế trong mô hình tăng trưởng thiên về đầu tư và cung cấp.

Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc (MIIT) đã tổ chức cuộc họp với các công ty năng lượng mặt trời, trong khi một nhóm gần ba chục công ty xây dựng đã ký vào sáng kiến “chống cuộc đua xuống đáy ” – một thuật ngữ được sử dụng ở Trung Quốc để mô tả cạnh tranh khốc liệt do thừa công suất gây ra. Chính phủ cũng ra mắt nền tảng xử lý khiếu nại của nhà cung cấp về thanh toán chậm trễ, trong khuôn khổ nỗ lực rộng lớn hơn nhằm xử lý các hoạt động kinh doanh bất công.

Chật vật vì dư cung

Giá nguyên vật liệu cho sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời giảm mạnh

Hiện tại, việc thiếu các biện pháp chính sách cụ thể đang làm giảm kỳ vọng. Nếu các quan chức thực hiện theo cam kết, như họ đã làm sau cuộc họp tương tự đầu năm 2025 dẫn đến chương trình đổi hàng tiêu dùng, nhiều nhà kinh tế kỳ vọng họ sẽ áp dụng lại kịch bản đã được sử dụng từ 2015 đến 2017.

Đợt cải cách phía cung khi đó chủ yếu bao gồm việc cắt giảm mạnh mẽ công suất công nghiệp nặng như thép và than, cùng với chương trình tái phát triển khu ổ chuột khuyến khích cư dân mua nhà mới. Nỗ lực này đã giúp hồi sinh giá hàng hóa và doanh số bán nhà, cuối cùng góp phần vào sự phục hồi lợi nhuận công nghiệp và ổn định tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, thách thức hiện tại phức tạp hơn nhiều. Nhu cầu trong nước vẫn yếu, triển vọng xuất khẩu đang xấu đi, và nhiều lĩnh vực tham gia cuộc chiến giá khốc liệt nhất – như xe điện – bị thống trị bởi các công ty tư nhân, hạn chế khả năng của Chính phủ trong việc áp đặt cắt giảm công suất. Các quan chức địa phương, lo ngại về tình trạng thất nghiệp, có thể chống lại những động thái đe dọa việc làm, ngay cả khi điều đó có nghĩa là duy trì sự tồn tại của các công ty không có lãi.

Trong khi Trung Quốc muốn giảm bớt áp lực lên giá cả, nước này cũng quyết tâm tăng cường sức mạnh sản xuất để đối phó với nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm đưa nhiều nhà máy trở lại Mỹ. Bloomberg News trước đó đã đưa tin rằng Bắc Kinh đang xem xét phiên bản mới của chiến dịch “Made in 2025” để thúc đẩy sản xuất hàng hóa công nghệ cao cấp.

Theo Citigroup, các biện pháp sắp tới có thể bao gồm cắt giảm công suất trong các lĩnh vực do các doanh nghiệp nhà nước lớn thống trị như than, thép và xi măng, cùng với việc thực thi nghiêm ngặt hơn các tiêu chuẩn môi trường, lao động và chất lượng trong các ngành do tư nhân thống trị.

Các cơ quan chức năng cũng có thể giảm trợ cấp cho các ngành, bao gồm những khoản được thúc đẩy bởi sự thiên vị của địa phương, hoặc cắt giảm hoàn thuế xuất khẩu, theo báo cáo của Citi tuần trước. Biện pháp sau đã được áp dụng cho các sản phẩm như nhôm, đồng và pin vào cuối năm 2024.

Các quan chức cũng có thể hành động để kiềm chế các hoạt động kinh doanh tiêu cực, như ép nhà cung cấp để có được giá thấp hơn hoặc trì hoãn thanh toán. Vào tháng 3, các quy định mới yêu cầu các công ty thanh toán cho nhà cung cấp trong vòng 60 ngày, và một số nhà sản xuất ô tô đã cam kết tuân thủ.

Các nhà phân tích tại HSBC Holdings Plc cho rằng các biện pháp phía cầu sẽ cũng quan trọng, với các bước như cải thiện mạng lưới an toàn xã hội cũng như ổn định việc làm và thị trường bất động sản. Trong ngày 10/07, chỉ số cổ phiếu bất động sản Trung Quốc đã tăng vọt mạnh nhất trong gần chín tháng, được thúc đẩy bởi đồn đoán về việc một cuộc họp cấp cao sẽ được tổ chức tuần tới để giúp hồi sinh lĩnh vực đang gặp khó khăn.

Tuy nhiên, thay đổi lâu dài sẽ đòi hỏi những cải cách sâu sắc hơn đối với mô hình tăng trưởng của Trung Quốc – một mô hình dựa vào đầu tư và sản xuất. Điều này có thể có nghĩa là điều chỉnh cách đánh giá các quan chức địa phương, chuyển từ các mục tiêu mở rộng kinh tế thuần túy sang các chỉ số như tăng trưởng tiêu dùng và thu nhập, theo Morgan Stanley.

Hiện tại, sự thay đổi về giọng điệu là đáng chú ý, nhưng việc thực thi vẫn còn bất định. “Giọng điệu sắc bén hơn, ý định mạch lạc hơn”, các nhà kinh tế Morgan Stanley do Robin Xing dẫn đầu viết trong báo cáo. “Nhưng chưa có lịch trình nào được đưa ra, và chưa có cơ chế thực thi nào được giới thiệu”, họ cho biết, đồng thời bổ sung rằng “khoảng cách giữa chẩn đoán và thực thi vẫn còn rộng”.

Vũ Hạo (Theo Bloomberg)

FILI

– 10:22 11/07/2025