99% nhà nào cũng có!

Không sống nổi mà không có điều hòa

Khi nhiệt độ tăng vọt lên 37 độ C vào mùa hè năm ngoái, Chee Kuan Chew, một người dân Singapore, chỉ thấy lựa chọn duy nhất: hủy mọi lịch trình và ở trong nhà tận hưởng điều hòa.

“Bạn không thể tồn tại mà không có điều hòa ở Singapore”, Chee nói. “Không thể vì quá nóng”.

Chàng sinh viên đại học 20 tuổi sống cùng gia đình trong căn hộ bốn phòng ngủ ở Ang Mo Kio, một quận nhộn nhịp ở thành phố Đông Nam Á, với nhiệt độ lên tới mức cao nhất trong 40 năm qua. Rất may, Chee cho biết, nhà anh có năm chiếc máy điều hòa – một chiếc trong mỗi phòng ngủ và một chiếc lớn hơn trong phòng khách.

“Tôi uống nhiều nước, tắm nước lạnh và bật điều hòa suốt cả ngày cuối tuần. Đó là cách tôi giải nhiệt”, Chee nói.

Singapore chỉ cách Xích đạo 137km về phía bắc, không thể thoát khỏi cái nóng và độ ẩm không ngừng là lý do khiến nơi này trở thành một trong những quốc gia hàng đầu trên thế giới sử dụng điều hòa, với số lượng bình quân đầu người hơn bất kỳ nước láng giềng Đông Nam Á nào.

Cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu coi điều hòa không khí là một trong những phát minh vĩ đại nhất và nói rằng nó “đã thay đổi bản chất của nền văn minh bằng cách tạo điều kiện cho sự phát triển ở vùng nhiệt đới”, giúp biến hòn đảo từ một thuộc địa lạc hậu của Anh thành một trong những trung tâm tài chính đầu bảng của thế giới.

Ông nói: “Không có điều hòa, bạn chỉ có thể làm việc vào những giờ mát mẻ vào sáng sớm hoặc lúc chạng vạng”.

Quả thực, ở thành phố này, điều hòa không khí gần như đã trở thành một phần cuộc sống. Người Singapore đã quen với việc dựa vào điều hòa để chống nóng.

Văn phòng hoặc trung tâm mua sắm mà không có thiết bị làm lạnh là điều gần như không thể tưởng tượng được; cùng với đó có đến 99% nhà ở tư nhân trang bị điều hòa, cũng như phần lớn các tòa nhà công cộng.

Nhưng mối tình của Singapore với điều hòa phải trả một cái giá rất đắt.

Singapore từ quốc gia vốn đã nóng lại càng nóng hơn – trong cái mà các chuyên gia mô tả là một “vòng luẩn quẩn nguy hiểm”.

Theo dữ liệu của chính phủ công bố vào năm 2019, thành phố này đã nóng lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới trong sáu thập kỷ qua.

Vào cuối thế kỷ này, Singapore có thể sẽ trở thành quốc gia có tới 351 ngày “cực nóng” trong năm, với nhiệt độ vượt quá 35 độ C. Trong đó, những ngày có nhiệt độ cao nhất 40 độ C sẽ xuất hiện sớm nhất là vào năm 2045.

Mối lo ngại đang gia tăng về những rủi ro tiềm ẩn đối với sức khỏe khi Singapore nóng lên. Một nghiên cứu gần đây của Đại học Quốc gia Singapore cho thấy ngoài việc ảnh hưởng đến năng suất và khả năng nhận thức của người lao động, stress nhiệt có thể khiến khả năng sinh sản thấp hơn – tin xấu đối với tỷ lệ sinh vốn đã thấp kỷ lục ở quốc gia này.

Quốc gia nghiện điều hòa

Theo khảo sát của Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore năm 2017, niềm yêu thích điều hòa đã khiến mức tiêu thụ điện của hộ gia đình tăng đáng kể – 17% trong một thập kỷ. Chỉ riêng điều hòa không khí đã chiếm khoảng 24% mức tiêu thụ điện trung bình của một hộ gia đình.

Về cơ bản, các tòa nhà và nhà ở tạo thành nguồn phát thải carbon lớn thứ hai ở Singapore với 19%, một phần đáng kể trong số đó là từ điều hòa không khí, sau 60% của ngành công nghiệp.

Máy điều hòa về cơ bản không tạo ra lạnh hoặc nóng; chúng chỉ đơn thuần truyền nhiệt từ trong nhà ra ngoài trời.

Ví dụ, khi trở về nhà và bật máy điều hòa, máy sẽ nén và giải phóng chất làm lạnh, hấp thụ nhiệt trong nhà và thải nhiệt ra ngoài, do đó tạm thời loại bỏ sự khó chịu của con người.

Khi tắt điều hòa và mở cửa sổ, hơi mát trong nhà sẽ tản ra bên ngoài và không khí nóng ban đầu từ bên ngoài quay trở lại.

Khi thảo luận về những thủ phạm chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu – chẳng hạn như nhà máy điện đốt khí đốt, phương tiện chạy bằng xăng và chăn nuôi thải khí mêtan – điều hòa không khí dường như ít được nhắc đến hơn. Tuy nhiên, những thiết bị làm mát này là tác nhân thúc đẩy mạnh mẽ sự biến đổi khí hậu.

Nhiều máy điều hòa không khí sử dụng hydrofluorocarbons, một loại khí nhà kính mạnh, làm chất làm lạnh, ngoài ra còn tiêu thụ một lượng lớn điện được tạo ra từ nhiên liệu hóa thạch.

Khi thế giới ấm lên, nhiều người chuyển sang sử dụng điều hòa không khí để giải tỏa, càng làm hành tinh nóng hơn trong một vòng luẩn quẩn.

Việc chỉ sử dụng điều hòa đã dẫn đến việc các tòa nhà ở Singapore ít phụ thuộc vào hệ thống thông gió tự nhiên và làm mát thụ động, giữ nhiều nhiệt hơn trong môi trường đô thị và khuếch đại hiệu ứng đảo nhiệt, trong đó các khu vực đô thị hóa lớn có nhiệt độ cao hơn các khu vực xung quanh.

Hiệu ứng này là do các cấu trúc đô thị như tòa nhà, đường sá và phương tiện giao thông hấp thụ và thải nhiệt ra môi trường, đặc biệt là vào ban đêm, và đặc biệt rõ rệt ở những nơi phát triển cao và tương đối đông đúc như Singapore.

Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, tình trạng này trở nên tồi tệ hơn do nhiệt thải do xe cộ, nhà máy và máy điều hòa không khí tạo ra trong các thành phố. Matthias Roth, giáo sư tại Đại học Quốc gia Singapore cho biết, hiệu ứng đảo nhiệt có thể góp phần làm môi trường tăng thêm 1 đến 2 độ C.

Các chuyên gia cho rằng vẫn có nhiều cách để phá vỡ vòng lẩn quẩn của điều hòa.

Không gian xanh dồi dào, bóng mát, mặt nước và hệ thống thông gió thông minh là một trong những “chiến lược làm mát thụ động” bền vững được đề xuất.

Gần đây, Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore (NEA) đã cấm cung cấp chất làm lạnh gây ra hiệu ứng nhà kính kể từ tháng 10/2022 và khuyến khích các hộ gia đình sử dụng quạt thay vì điều hòa không khí nếu có thể.

Cơ quan chính phủ cũng khuyến cáo người dân đặt đồng hồ hẹn giờ và nhiệt độ không để thấp hơn 25 độ C, thậm chí là sử dụng quạt trần thay thế cho điều hòa không khí.